Poligamia: na czym polega i czy występuje w Polsce? Czy wiesz jaka jest różnica między poligamią, a poliandrią?
Poligamia, poliandria, poligynia - o tych terminów może się nam zawrócić w głowie. One wszystkie odnoszą się do sytuacji, w której możliwe jest zawarcie związku małżeńskiego z więcej niż jedną osobą w tym samym czasie. Jednak czy wszystkie poligamiczne związki muszą zakończyć się małżeństwem? Czy poligamia jest równoważną formą relacji, a może furtką do popełniania oszustw matrymonialnych? Wyjaśniamy, jak wygląda poligamia w Polsce i na świecie.
- Wiktoria Grochowska
W tym artykule:
- Co to jest poligamia?
- Poligamia - przyczyny
- Poligamia na świecie
- Poligamia w Polsce
- Poligamia - jak sobie z nią poradzić?
- Poliandria - kobiety, które mają wielu mężów (partnerów)
Co to jest poligamia?
Poligamia, zgodnie z definicją pochodzącą z Encyklopedii PWN jest słowem o greckim rodowodzie. Mówiąc najogólniej, jest to zjawisko polegające na tym, że osoba jednej płci zawiera związek małżeński z więcej niż jedną osobą płci przeciwnej, a relacje te są równoważne i trwają równolegle w czasie. Warto również zaznaczyć, że w ramach tego zjawiska rozróżnia się poligynię i poliandrię. Poligynia zachodzi wtedy, kiedy jeden mężczyzna ma więcej niż jedną żoną. To właśnie z tym zjawiskiem najczęściej utożsamiana jest poligamia. Poliandria to z kolei sytuacja, kiedy jedna kobieta ma więcej niż jednego męża. Zgodnie z informacjami, które dalej podaje słownik, poligamia jest we współczesnym świecie zjawiskiem o wiele rzadziej występującym niż monogamia - czyli związek dwóch osób. Niekiedy, co występuje najrzadziej, jeśli chodzi o ważne pod względem prawnym małżeństwa, może wystąpić też poligynandria, czyli związek kilku kobiet i kilku mężczyzn.
Należy również podkreślić, że termin poligamia odnosi się wyłącznie do związków małżeńskich, jednak potocznie bywa on używany też w innych kontekstach:
poligamia społeczna - gdy więcej niż dwie osoby prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i utrzymują stosunki seksualne;
gdy więcej niż dwie osoby utrzymują ze sobą związki seksualne (nazwą sugerowaną przez badaczy zjawiska jest poliseksualność);
poligamia genetyczna - gdy ktoś ma potomstwo z więcej niż jedną osobą;
poliamoria - gdy osoby pozostające w związku utrzymują równoważne romantyczne relacje z innymi osobami.
Poligamia jest więc dość szerokim zjawiskiem, a wszystkie pochodzące od niej terminy mogą na początku zawrócić w głowie. Zjawisko to nie jest jednak tak skomplikowane, jak na początku mogłoby się wydawać, a osoby wchodzące w takie relacje mogą stworzyć szczęśliwy związek.
Poligamia - przyczyny
Poligamia znana była już w starożytnym Izraelu. Praktykowały ją ludy plemienne żyjące na terenie obu Ameryk, Afryki Zachodniej, Polinezji czy Indii. Co ciekawe, jest to zjawisko szeroko opisywane w Starym Testamencie. Wiele badań wskazuje na to, że była to powszechna praktyka, która została zatarta w miarę rozrostu Imperium Rzymskiego. Co warte podkreślenia, w większości przypadków była ona dozwolona jedynie dla mężczyzn, choć w społecznościach matriarchalnych normą były małżeństwa poliandryczne. Obecnie religią monoteistyczną, która honoruje poligamię jest islam. Koran dopuszcza możliwość, aby mężczyzna posiadał kilka żon, jednak wyraźnie zaznacza, że nie powinien on poślubiać kolejnej dopóki nie jest w stanie godnie zająć się pierwszą. Poligamia u swojego zarania miała więc przede wszystkim podłoże społeczno-religijne - dokładnie tak, jak związki małżeńskie zawierane w naszym kręgu kulturowym. Z tą różnicą, że w tym wypadku dotyczyły one więcej niż dwóch osób.
Ewolucyjna teza związana z wykształceniem się poligamii oraz tłumacząca to, dlaczego poligynia jest popularniejsza od poliandrii, głosi, że ma ona związek z potrzebą przekazania swoich genów. Mężczyzna, który zwiąże się z więcej, niż jedną partnerką ma szansę na liczniejsze potomstwo, niż mężczyzna, który pozostaje w związku z jedną kobietą.
Jako ciekawostkę warto dodać, że człowiek jest jedną z nielicznych istot na naszej planecie, która zawiera związki monogamiczne. Wśród ssaków należymy do zaledwie 3%, z czego 12% stanowią gatunki naczelnych. Okazuje się, że w świecie zwierząt monogamia jest najbardziej popularna wśród ptaków, z których aż 90% zawiera trwałe związki, jednak tylko 10% dochowuje wierności swojemu partnerowi. Homo sapiens jest więc z zdecydowanej mniejszości. Czy zgodnie ze swoją naturą? Zdania badaczy na ten temat są podzielone.
Poligamia może jednak nie wynikać z przyczyn kulturowych, ale być wynikiem manipulacji matrymonialnych jednej ze stron, o których druga osoba nie miała pojęcia. Tego typu rozwiązania w większości krajów są też nielegalne. Nieczyste zagrywki mogą być spowodowane przede wszystkim:
- chęcią posiadania więcej niż jednego partnera seksualnego;
- lękiem przed samotnością;
- chęcią czerpania zysku materialnego z więcej niż jednego małżeństwa;
- potrzebą prowadzenia podwójnego życia wywołaną problemami natury psychiatrycznej.
Poligamia na świecie
Poligamia jest legalna w niektórych krajach, zwłaszcza leżących w Afryce. Należą do nich: Algieria, Arabia Saudyjska, Afganistan, Bahrajn, Bangladesz, Brunei, Burkina Faso, Czad, Gambia, Gabon, Dżibuti, Egipt,Etiopia,Indie, Iran, Irak, Indonezja, Jemen, Jordania, Kuwejt, Katar, Kamerun, Kongo, Komory, Libia,Malediwy, Malezja, Mjanma, Mali, Maroko, Mauretania, Niger,Oman, Palestyna, Pakistan, Republika Środkowoafrykańska, RPA,Syria, Senegal, Sudan, Somalia, Sahara Zachodnia, Singapur, Sri Lanka, Tanzania, Togo, Uganda i Zambia, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Należy przy tym zaznaczyć, że w większości tych państw poligamia funkcjonuje jako związek małżeński jednego mężczyzny z wieloma kobietami.
Poligamia w Polsce
W Polsce poligamia nie jest dopuszczona przez prawo. § 1. Art. 13 mówi o tak zwanej “przeszkodzie pozostawania w związku małżeńskim”, zgodnie z którą: “Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim”. Co więcej, § 2. wyraźnie stwierdza, że: “Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny”. Co oznacza, że o unieważnienie może wnieść nawet ktoś spoza grona bezpośrednich zainteresowanych, czyli męża i żony. W świetle polskiego prawa poligamia jest więc tożsama z oszustwem matrymonialnym i podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności.
Warto dodać też, że niektóre formaty poligamii, odbiegające nieco od tradycyjnego rozumienia tego słowa przewidują również relacje osób tej samej płci. Te z kolei również nie mogą zostać zalegalizowane w Polsce, ponieważ zgodnie z Art. 18 Konstytucji: Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.
Poligamia rozumiana zaś jako poliamoria jest natomiast zjawiskiem występującym na całym świecie, również w Polsce. Utrzymywanie romantycznych relacji z więcej niż jedną osobą za zgodą wszystkich partnerów nie jest piętnowane prawnie, jednak może być niemile widziane w niektórych kręgach. Jednocześnie osoby pozostające w tego typu relacjach nie mają możliwości zalegalizowania swoich związków.
Wypalenie w związku – objawy i test. Jak sobie radzić?
Szczęśliwy związek to związek, w którym partnerzy nigdy się nie kłócą i wciąż chcą spędzać ze sobą czas, a ich życie wygląda jak niekończący się miesiąc miodowy. To oczywiście mit! Wypalenie w związku jest niezwykle częstym zjawiskiem, które dotyka niemal wszystkich relacji z długim stażem. Podpowiadamy, jak poradzić sobie z tym zjawiskiem i polecamy książki o związkach, z których dowiesz się więcej na temat budowania trwałych, romantycznych relacji.
Poligamia - jak sobie z nią poradzić?
Poligamia, której jedna ze stron dopuściła się wbrew prawu i woli drugiej osoby jest poważnym problemem, którego przepracowanie może zająć nieco czasu. Jeżeli padłaś ofiarą takiego oszustwa, polecamy w pierwszej kolejności skonsultować swoje kolejne koki z prawnikiem. Niestety, może się okazać, że cała sytuacja odbije się też na twojej psychice. W tej sytuacji najlepiej będzie skorzystać z porady psychologa, psychoterapeuty lub udać się do psychiatry. Polecamy również kilka książek, których autorami są specjaliści, a które mogą pomóc ci poradzić sobie z tą sytuacją:
“Anatomia zdrady”, Wojciech Wypler;
“Kup kochance męża kwiaty”, Katarzyna Miller;
“Anatomia miłości i zdrady. Co nauka mówi o namiętnościach człowieka?”, Robin Dunbar.
Poligamia nie musi oznaczać jednak oszustwa. Jeśli twój partner albo partnerka okazali się być osobą poliseksualną, a ty nie jesteś pewna, jak się z tym czujesz i co powinnaś zrobić, to również w tym wypadku pomóc może porada psychologiczna. Polecamy też książki o związkach, które dotykają tematyki relacji innych niż monogamiczne.
“Ona, on i mózg” Piotr Gałecki Monika Talarowska
“#LOVE. Jak kochać w XXI wieku” Olga Kamińska
Kochaj najlepiej, jak potrafisz! O sztuce bycia razem, Stefanie Stahl
Poliandria - kobiety, które mają wielu mężów (partnerów)
Poliandria, podobnie jak poligamia, jest słowem pochodzącym z języka greckiego i dosłownie oznacza “wielomęstwo”, czyli możliwość posiadania wielu mężów w tym samym czasie. Zaznaczyć należy, że tego rodzaju związki zarówno obecnie, jak i w przeszłości stanowiły raczej niewielki odsetek wszystkich poligamicznych małżeństw, a jednak występują one o wiele częściej, niż mogłoby się na początku wydawać. Poliandria w społecznościach matriarchalnych działa tak, jak najczęściej występująca forma poligynii, czyli kolejni mężowie przenoszą się do domu kobiety. W społecznościach patriarchalnych to żona przenosi się do domu swojego pierwszego męża, a ten kolejno decyduje o wyborze kolejnych małżonków. Najczęściej spotykaną formą poliandrii jest ta, która zachodzi z mężczyznami spokrewnionymi ze sobą. Oznacza to na przykład, że kobieta poślubia jednocześnie wszystkich braci.