Czy samoakceptacji można się nauczyć?

Spójrz na siebie pozytywnie
W ubiegłym roku hiszpańscy badacze z dziedziny psychologii rozwojowej i wychowawczej opracowali program o nazwie „Spójrz na siebie pozytywnie”. Celem tej metody było umożliwienie nauki samoakceptacji i poprawy fizycznej samooceny. Podobne inicjatywy są często przeprowadzane wśród uczniów szkół średnich i studiów wyższych w Hiszpanii. Do tej pory jednak, koncentrowano się na ćwiczeniach fizycznych – ten aspekt był ważnym komponentem wcześniejszych programów. Dla odmiany, w opisywanej metodzie uczestnicy koncentrują się na aspekcie poznawczym – uczą się oni tak zmieniać swoje przekonania i postrzeganie rzeczywistości, by mieć bardziej realistyczną świadomość swojego wizerunku.

Istota problemu
Jednym z twórców wspomnianego programu jest Inge Axpe. W badaniu pilotażowym wzięło udział 813 studentów. Celem było sprawdzenie w jakim stopniu oddziaływania te wpłyną na samoocenę uczestników. Jako przykład działania programu Axpe przytacza problem zaburzeń odżywiania. Kluczem jest koncentracja na perspektywie poznawczej – młoda osoba chorująca na bulimię może być atrakcyjna i wysportowana, równocześnie może ona posiadać bardzo niską samoocenę, zwłaszcza jeśli chodzi o wygląd fizyczny. Aktualnie stosowane w szkołach programy skupiają się na zachęcaniu do aktywności fizycznej oraz stosowaniu zbilansowanej diety. Takie zalecenia są według badaczy nieskuteczne. Osoba, która cierpi na bulimię nie przyjmie do wiadomości diagnozy, dodatkowo, argumenty dotyczące zdrowego trybu odżywiania także nie będą dla niej przekonywujące. Najważniejsze jest określenie choroby – bulimii jako rezultatu wewnętrznego problemu. To właśnie na nim a nie na chorobie, jak zalecają badacze, należy się skupić. Najważniejsze jest dotarcie do źródła trudności a nie rozmowa o zaburzeniu odżywiania jako takim.


Dotarcie do sedna
Jak jednak tego dokonać? Nie jest to łatwy proces, ponieważ myśli związane z genezą choroby są w nas głęboko zakorzenione. Ważna wydaje się edukacja, dotycząca tendencji do interpretowania odbieranych informacji w bardzo specyficzny sposób – informacje docierające do nas od innych osób są ważne, jednak to jak to odbierzemy i jak się w związku z tym zachowamy zależy od naszej interpretacji. Kluczowe jest by zapoznać młode osoby z taką zależnością i przekonać je, że jeśli nie podejmą one wysiłku zmiany, nikt inny nie dokona tego za nie.

Przebieg programu
Program stworzony przez badaczy podzielony jest na kilka etapów: aktywność fizyczna, zdrowe nawyki, czynniki zewnętrzne itp. Procedura przebiegu każdego etapu jest podobna. Przede wszystkim chodzi o to, by wzbudzić zainteresowanie uczniów poprzez dawanie im do przeczytania pewnych tekstów. Kolejny etap to stawianie pytania w celu zachęcenia do refleksji. Następnie, na przykład w fazie fizycznej aktywności, zachęca się do wypowiedzi na temat uprawianych sportów. W dalszej części programu uczniom wyświetlana jest lista niewłaściwych zachowań. Ich ekspozycja ma na celu budowanie świadomości młodego człowieka, poprzez przekazywanie i analizowanie prostych przykładów.

Zniekształcenia myślenia
Program koncentruje się także na wyszukiwaniu zniekształceń myślenia. Jak podaje Axpe, najczęstszym przypadkiem niewłaściwego myślenia jest tendencja do uogólniania swojej wady. Na przykład osoba, która uważa, że jej nos jest zbyt duży, dokonuje uogólnień twierdząc, że jest brzydka. W takim przypadku badacze uczą uczniów, że posiadają oni wybór - można nie być zadowolonym ze swojego nosa, ale jednocześnie można posiadać piękne oczy, co już jest sprzeczne z pierwotną tezą: „jestem brzydka”. Podsumowują, program ma na celu doprowadzenie do poznawczej restrukturyzacji i ułatwienia zmian w samoocenie.

Wyniki badania pilotażowego wskazały, że studenci biorący udział w programie doświadczyli oznak poprawy ichfizycznej samooceny. Program ma potencjał jako narzędzie do budowania świadomości swojej samooceny i pokazywania możliwości zmian. Badacze uważają, że ważne jest dostosowanie tego programu do potrzeb i możliwości dzieci w każdym wieku.
Na podstawie: scienciedialy.com