Neuropsychologia - kiedy mózg potrzebuje wąjątkowego wsparcia (autyzm, ADHD, problemy z uczeniem się dzieci i inne)

Neuropsychologia: co to jest?

Neuropsychologia to dziedzina nauk psychologicznych, która bada mózgowe podstawy aktywności umysłowej. Obejmuje stosowanie metod psychologicznych, a także nowoczesnych metod neuroobrazowania. Neuropsycholog pracuje z osobami dorosłymi, a także dziećmi.

Neuropsychologia pojawiła się w rok 1861, kiedy francuski neurolog Paul Broca opublikował dane anatomiczne i patologiczne dotyczące zniszczenia części płata czołowego u dwóch pacjentów z zaburzeniami mowy. W 1874 roku niemiecki neuropsychiatra Karl Wernicke odkrył, że obszar czasowy lewej półkuli jest zaangażowany w rozumienie mowy ustnej, a także w czytanie i pisanie. Odkrycia te spowodowały bezprecedensowe ożywienie w neurologii. Wszystko to położyło podwaliny współczesnej neuropsychologii. Wyróżnia się następujące zadania neuropsychologii:

• Określenie wzorców funkcjonowania mózgu w interakcji ze środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym;
• Analiza neuropsychologiczna, szczególnie istotne zlokalizowane uszkodzenie mózgu;
• Ocena stanu funkcjonalnego mózgu jako całości, a także jego poszczególnych struktur.

Istnieje wiele podejść stosowanych w neurofizjologii:

• Eksperymentalna neurofizjologia. Bada związek między funkcjonowaniem i strukturą układu nerwowego a funkcjami poznawczymi. Większość badań przeprowadzanych jest w warunkach laboratoryjnych u zdrowych ludzi;
• Neurofizjologia kliniczna. Służy do rehabilitacji osób cierpiących na choroby lub urazy, którym towarzyszy uszkodzenie funkcji poznawczych;
• Konektywizm. Mówimy tutaj o wykorzystaniu modeli funkcjonowania neuronów do badania zaburzeń w mózgu.

Foto: Getty Images

Z czym iść do neuropsychologa?

Neuropsycholog kliniczny pomaga jednakowo dorosłym jak też dzieciom. Diagnoza neuropsychologiczna jest niezbędnym elementem rehabilitacji po uszkodzeniach mózgu, a także jako element diagnozowania problemów z nauką u dzieci

Początkowo neuropsychologia była „zainteresowana” ogniskowymi zmianami w mózgu. Neuropsychologia rozwijała się najpełniej bowiem w po pierwszej i drugiej wojnie światowej. Wielu mężczyzn zostało rannych w bitwach – konieczne należało zatem przywrócić im funkcje umysłowe, które zostały naruszone z powodu urazów. Dziś neuropsychologia pomaga choćby osobom po udarze. Współczesna medycyna nauczyła się ratować życie takich ludzi, ale większość z nich nie może wrócić do normalnego życia. Neuropsychologia przyczynia się do rehabilitacji takich pacjentów.

Neuropsychologia może nam powiedzieć o tym, jak pracuje mózg każdego z nas. Może być zatem wykorzystana jako pomoc dla dzieci z trudnościami w nauce, gdy trudności tych nie można wyjaśnić faktem, że dziecko jest leniwe. Pomaga też osobom, które przechodziły lub nadal cierpią z powodu chorób, mających wpływ na kondycje mózgu. To na przykład:

• Porażenie mózgowe
• Autyzm
• Choroba Alzheimera i inne formy demencji
• Guzy mózgu
• Padaczka
• Stwardnienie rozsiane
• Choroba Parkinsona
• Udar mózgu
• Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD)

Badanie neuropsychologiczne jest wskazane dla osób po wypadkach, które powodują wstrząs mózgu lub poważniejsze uszkodzenie mózgu, a także tych, które nadużywały narkotyków lub alkoholu. Ostatecznie neuropsychologa powinny odwiedzić te osoby, które przez długi czas były narażone na działanie trucizny, chemikaliami lub zanieczyszczeniami, które mogą powodować uszkodzenie mózgu.

Zobacz też:

Neurony lustrzane - "deficytowy towar" w mózgu narcyza. Co się dzieje, gdy mamy ich zbyt mało?

Trauma pozostawia po sobie ślady

Neurotyk - nadwrażliwy i czuły na swoim punkcie

Jak wygląda badanie neuropsychologiczne?

Celem diagnozy neuropsychologicznej jest rozpoznanie możliwych zmian funkcji umysłowych w chorobach neurologicznych. Najczęściej badane umiejętności poznawcze obejmują uwagę, pamięć, umiejętności językowe i wizualno-przestrzenne, a także wyższe funkcje umysłowe, takie jak rozwiązywanie problemów lub logiczne myślenie. Stosowane są testy neuropsychologiczne, a także zaawansowane badania.

Diagnoza neuropsychologiczna to badanie procesów umysłowych przy użyciu zestawu specjalnych testów w celu kwalifikacji i ilościowej charakterystyki zaburzeń wyższych funkcji umysłowych (HF) i ustalenia związku między ujawnionymi wadami / cechami z patologią lub stanem funkcjonalnym niektórych części mózgu, lub z indywidualnymi cechami morfo-funkcjonalnymi stan mózgu jako całości. Za pomocą diagnozy neuropsychologicznej można ustalić:

• holistyczny zespół naruszeń HMF spowodowany rozpadem (lub szczególnym warunkiem) jednego lub więcej czynników mózgowych;
• cechy energetyczne, operacyjne i regulacyjne komponentów procesów umysłowych, a także różne poziomy ich realizacji;
• dominująca lateralizację procesu patologicznego;
• uszkodzone i nienaruszone ogniwa funkcji umysłowych;
• różne zaburzenia tej samej funkcji umysłowej z uszkodzeniem różnych części mózgu.

Przede wszystkim przed badaniem należy zapoznać się z anatomią układu nerwowego i podstawami neuropsychologii. Następnie trzeba zrozumieć teoretyczne i metodologiczne podstawy diagnozy neuropsychologicznej. Główna jednostka neuropsychologicznych technik diagnostycznych powstała w latach 1940-1960. Z kolei test wzajemnej koordynacji należy do słynnego radzieckiego psychiatry N.I. Ozeretsky. Próbki do praktyki przestrzennej stworzył G. Head. Ponadto neuropsychologia zawsze była dynamicznie rozwijającą się gałęzią wiedzy, dlatego stale rozwijano w niej nowe techniki metodologiczne.

Foto: Getty Images

Każdorazowo badanie powinno być przeprowadzone indywidualnie, obejmować zadania o różnych poziomach trudności, mające na celu badanie podstawowych funkcji umysłowych. Wśród metod, za pomocą których neuropsycholodzy mierzą aktywność różnych części mózgu, należy zwrócić uwagę na elektroencefalogram ( EEG ), wskaźniki chemiczne. EKG umożliwia rejestrację aktywności elektrycznej mózgu, a wprowadzenie radioaktywnych substancji chemicznych przez tętnice umożliwia określenie, które części mózgu biorą udział w wykonywaniu różnych funkcji. Jak ustalono eksperymentalnie, części mózgu mają nie tylko różnice funkcjonalne, ale także anatomiczne i fizjologiczne. Każdy obszar mózgu ma pewien wpływ na psychikę i zachowanie człowieka.

Badanie neuropsychologiczne przeprowadza się indywidualnie. Każda funkcja mentalna (lub jej składniki) jest nie tylko badana przy użyciu zestawu technik, ale oceniana na różnych poziomach złożoności, losowości i przy różnym składzie połączeń aferentnych. Neuropsycholog musi upewnić się, że badany zrozumiał i zapamiętał instrukcje. W razie potrzeby instrukcję można powtórzyć w trakcie wykonywania zadania. Wyróżnia się następujące etapy badania:

• hipoteza oparta na danych z wywiadu medycznego i rozmowy klinicznej;
• określenie strategii i taktyki ankiet;
• weryfikacja i udoskonalenie wstępnej hipotezy podczas wykonywania określonych zadań;
• alokacja czynnika tworzącego syndrom (lub grupy czynników);
• uogólnienie wyników w postaci wniosku neuropsychologicznego.

Terapia neuropsychologiczna: ile trwa?

Prawie wszystkie techniki neuropsychologiczne są bardzo zwarte, a zdrowi psychicznie dorośli pacjenci są diagnozowani, do kilku minut. Jednak gdy badamy pacjentów ze zmianami w mózgu, wdrożenie niektórych (lub większości) metod zajmuje więcej czasu.

Badanie powinno być wystarczająco zwarte i nie powinno trwać dłużej niż półtorej godziny. Jego czas trwania z reguły zależy od stanu i wieku badanego. Na przykład badanie neuropsychologiczne dzieci w szkole podstawowej nie powinno przekraczać 30–40 minut. Jeśli pacjent skarży się na zmęczenie, a jakość jego działania wyraźnie się pogarsza, neuropsycholog musi przerwać badanie i zakończyć je innym razem.

Zobacz też:

Skoki rozwojowe w pierwszym roku życia dziecka: to tłumaczy, dlaczego dziecko jest niespokojne

Efekt aureoli zwany "efektem halo" – zdziwisz się, jak często to zjawisko występuje w naszych codziennych relacjach

Oportunizm: czym się charakteryzuje i czym się różni od konformizmu?

Neuropsychologia: jak zostać neuropsychologiem?

Neuropsychologia jest stosunkowo młodą gałęzią nauki i tym samym nie jest jeszcze powszechnie nauczana na wydziałach uniwersytecki. Psychologia kliniczna, dziecięca to kierunki, od których należy zacząć edukacje, jeśli interesuje nas neuropsychologia. Studia można bezpośrednio kontynuować za granicą. Wiele ośrodków uniwersyteckich w USA, Niemczech i Wielkiej Brytanii, prowadzi odrębne kierunki neuropsychologiczne.

Neuropsycholog to osoba posiadająca stopień naukowy doktora lub psychiatry, która przeszła ogólne szkolenie z psychologii, a także specjalne szkolenie z neuropsychologii. Praca neuropsychologa to odpowiedzialność za zdrowie i życie pacjenta. Przedstawiciel tego zawodu musi być w stanie pozyskać zaufanie pacjenta i nawiązać z nim pełne zaufania relacje. Neuropsycholog musi być w stanie pracować z dziećmi, ponieważ to one stanowią większość ogólnej liczby pacjentów. Ponadto neuropsychologia to ciągłe szkolenie i samokształcenie. Większość badań w dziedzinie neuropsychologii jest publikowana w języku angielskim, dlatego ważna jest znajomość tego języka.

Foto: Getty Images

Na średnie wynagrodzenie neuropsychologa często wpływa liczba lat doświadczenia. Neuropsycholodzy mogą pracować w różnych środowiskach, w tym w szkołach średnich, wyższych, ośrodkach badawczych, szpitalach psychiatrycznych, być konsultantami w firmach farmaceutycznych w celu opracowania leków dla pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Szacuje się, że liczba stanowisk dla neuropsychologów wzrośnie w Europie o 14% między 2019 a 2026 rokiem.