Neurony lustrzane - "deficytowy towar" w mózgu narcyza. Co się dzieje, gdy mamy ich zbyt mało?

Neurony lustrzane: czym są?

W ludzkich mózgach znajdują się neurony lustrzane. Te komórki nerwowe są aktywowane, gdy obserwujemy czyjeś działania. Lustrzane neurony są tym samym związane z zachowaniami empatycznymi, społecznymi i naśladowczymi i są niezbędnym narzędziem w nauce.

Lustrzane neurony można zdefiniować jako grupę neuronów w mózgu naczelnych, które są aktywowane zarówno podczas aktywności jak też obserwacji. Lustrzane neurony dają nam możliwość naśladowania innych ludzi i zwierząt, co jest kluczowe, jeśli chodzi o uczenie się. Ta grupa neuronów jest aktywna od urodzenia i pozwala nam nauczyć się jeść, ubierać i rozmawiać. Lustrzane neurony są również bardzo ważne w planowaniu naszych działań, a także w celu zrozumienia intencji innych ludzi poprzez działania, które wykonują.

Zjawisko neuronów lustrzanych rzuca światło na jedną z najbardziej tajemniczych zdolności naszego mózgu - zdolność do empatii. Neurony lustrzane, specjalne komórki korowe półkul mózgowych, zostały odkryte przez włoskiego neurofizjologa Giacomo Rizzolattiego u małp w latach 90 - tych XX wieku, a później znalezione u ludzi. Działają one nie tylko podczas bezpośredniego wykonywania akcji, ale także wtedy, gdy widzimy (myślimy), jak inni robią to samo. Innymi słowy, pozwalają nam „przymierzyć” zachowanie innej osoby i tym samym ją zrozumieć.

Neurony lustrzane: rola w organizmie

Neurony zwierciadlane są zatem kluczem do zrozumienia naszego postępowania i wielu aktywności.

Dlatego, jeśli otaczają nas szczęśliwi ludzie, my sami również staniemy się szczęśliwsi. W dzieciństwie dziecko uczy się od rodziców bardziej złożonych emocji: radości, uprzejmości, protekcjonalności, samozadowolenia i przez całe życie w różnych sytuacjach będzie nieświadomie naśladowało te zaobserwowane zachowania. Wykorzystując mechanizm imitacji, neurony lustrzane dają nam możliwość wypróbowania modeli zachowań akceptowanych w naszym środowisku.

Tak rodzi się inteligencja emocjonalna - zdolność osoby do wyrażania tego, co czuje, a także intuicyjne rozumienie tego, co czuje druga osoba. U dzieci autystycznych wyobcowanie od innych jest związane z zaburzeniem funkcjonowania neuronów lustrzanych. Z tego powodu nie mogą odczytać emocji innych, a zatem nie są w stanie zrozumieć ich znaczenia.

Dlaczego zatem potrafimy odczytać tylko niektóre emocje i nie zawsze jesteśmy empatyczni wobec innych? Jednym z powodów jest to, że nasze neurony mogą „odzwierciedlać” tylko te emocje i gesty, które wydają się nam znane i zrozumiałe. To nie przypadek, że złoczyńcy filmowi są często obdarzani cechami psychopatów: ich emocje są dla nas niezrozumiałe i nie wywołują współczucia. Ten sam efekt stosuje się w propagandzie, która przedstawia wroga niemal pozbawionego ludzkiego wyglądu.

Lustrzane neurony pomagają nam określać nie tylko emocje innych ludzi. Okazuje się, że neurony lustrzane pozwalają nam odczuwać, co dzieje się z innymi, tak jakbyśmy sami byli w ich sytuacji. Dlatego lubimy oglądać filmy, programy sportowe. Za każdym razem, gdy oglądamy film sensacyjny, neurony sprawiają, że nieświadomie odczuwamy satysfakcje ze złapania przestępcy.

Wedle badań przeprowadzonych na grupie ochotników potwierdza, że nasze ciało reaguje też tak samo, jak ciało obserwowanej osoby. Gdy ochotnicy obserwowali wyścig narciarzy, aktywowane były ich mięśnie nóg. Kiedy patrzyli na boks, mięśnie w ramionach się napinały i zaciskali pięści. To dlatego właśnie mimowolnie próbujesz zerknąć poza monitor, kiedy bohater filmu czyni podobnie. To dlatego płaczemy, gdy widzimy łzy u innych osób.

To nadal nie wszystko, co potrafią lustrzane neurony. Okazuje się, że pomagają nam szybko nauczyć się czegoś nowego, nawet jeśli nie rozumiemy, co robimy. Nauka metodą prób i błędów jest bardzo długa, a czasem nawet niebezpieczna. Dzięki neuronom lustrzanym możemy bardzo łatwo naśladować zachowania innych. Robimy to bez zastanowienia, jakby automatycznie. Dzięki temu ludzie mogli przekazywać doświadczenie odległych przodków kolejnym pokoleniom. Elementy kultury zaczęły być przekazywane od osoby do osoby.

Dzięki neuronom lustrzanym uczymy się poprzez imitację. Pomagają nam odtwarzać mowę ciała, mimikę i emocje. Lustrzane neurony również odgrywają znaczącą rolę w życiu społecznym. Są niezbędne do rozwoju dziecka, jego relacji międzyludzkich i nauki.

Jak można ćwiczyć neurony lustrzane?

Komórki lustrzane mają zatem ogromny wpływ na nasze życie społeczne. Relacje z bliskimi, w pracy, w szkole czy nawet podczas przypadkowych interakcji – wszystko to regulują neurony lustrzane. Empatia, zdolność do „zrozumienia” danej sytuacji jest podstawą życia społecznego. Dlatego warto wspomóc neutrony w procesie codziennego uczenia.

Dzięki neuronom lustrzanym emocje, które pokazujemy, mają bezpośredni wpływ na wszystkich ludzi, których spotykamy. Ważne jest, by nauczyć się kontrolować emocje, by neurony lustrzane stały się naszymi sprzymierzeńcami.

Zobacz też: Teoria "Fałszywego Self" a akceptacja siebie. Zobacz, co warto zmienić na lepsze?

Przede wszystkim okazuj radość i optymizm. W ten sposób przekażesz te emocje kolejnym osobom. Kontroluj i unikaj negatywnych emocji. Wszyscy mamy złe dni, ale musimy zminimalizować wpływ złego nastroju na innych. Im więcej możliwości interakcji z innymi ludźmi, tym większa aktywność neuronów lustrzanych, a to zwiększa zdolność uczenia oraz poprawia umiejętności społeczne i empatię.

Unikaj przemocy. Jeśli przebywasz w społeczności, w której dozwolone są gwałtowne zachowania, neurony lustrzane odpowiedzialne za naśladowanie są aktywowane i za chwilę wszyscy zaczniecie stosować przemoc do rozwiązywania problemów.

Zobacz też:

Stygmatyzacja, czyli dlaczego nadajemy ludziom różne etykiety?

Podobno to jedna na pięć osób. Jak rozpoznać socjopatę?

Neurony lustrzane u narcyzów

Według nowych badań ludzie cierpiący na narcystyczne zaburzenie osobowości, które charakteryzuje się ekstremalną arogancją, mają nieprawidłowości strukturalne w obszarze mózgu powiązanym z empatią, chodzi tu właśnie o neurony lustrzane. Autyzm i narcyzm są tym samym efektem zaburzenia funkcjonowania neuronów.

Badacze wykorzystali obrazowanie rezonansem magnetycznym, skanując mózgi 34 osób, w tym 17 osób cierpiących na narcystyczne zaburzenie osobowości, i odkryli, że osoby te mają mniej szarej substancji w części kory mózgowej zwanej lewą przednią wysepką.

Szara materia składa się głównie z ciał komórek neuronowych i komórek mózgowych niebędących neuronami, które dostarczają neuronom składników odżywczych i energii, żeby mogły wysyłać i odbierać informacje. Dlatego właśnie jedną z kluczowych cech patologicznych narcyzów jest ich wyraźny brak empatii. Te osoby, które nie są w stanie rozpoznać, co myślą inni, nie umieją jednocześnie okazywać współczucia.