Konformista to osoba, która boi się odrzucenia. Skąd bierze się w nas konformizm?

W tym artykule:

Co to znaczy być konformistą?
Skąd się bierze konformizm?
Rodzaje konformistów
Jak przestać być konformistą?

Konformista jest w języku potocznym pejoratywnym określeniem, które opisuje osobę nieposiadającą własnego zdania i ślepo podążającą za tłumem. Rzeczywistość jest jednak o wiele bardziej skomplikowana, a konformizm jest często efektem doznanej traumy. Skąd się bierze, jak się przejawia i co można zrobić, aby zmienić swój konformistyczny sposób postępowania? Wyjaśniamy poniżej.

Co to znaczy być konformistą?

Konformista to osoba, która za wszelką cenę stara się sprostać oczekiwaniom społeczeństwa lub innej grupy, do której należy. Najczęściej nie wychodzi przed szereg i trzyma się utartych ścieżek. Nie przepada za kontrowersjami, niezależnie od tego, czy sama miałaby ich dokonać, czy też obserwuje je u innych.

Konformista dopasowuje swoje poglądy i sposób myślenia, a często też gust, upodobania, a nawet styl życia do tego, czego oczekuje od niego grupa, z którą się utożsamia. Zachowanie to wiąże się najczęściej z bardzo silną potrzebą akceptacji, a konformista najczęściej działa w obawie, że ze względu na swoje decyzje może zostać wykluczony. Często uważa się, że to osoba, która ma po prostu słaby charakter, czy jednak jest to prawda?

Zobacz także:

Narzekanie może prowadzić do zmian w mózgu. Co zrobić, aby przestać ciągle narzekać?

Narzekanie może być jak nałóg, z którym bardzo trudno zerwać. Wyrażanie swojego niezadowolenia i opowiadanie o frustracjach może być bardzo męczące dla osób z zewnątrz. Przykre konsekwencje mogą spotkać również osobę, która narzeka. Bezustanne opowiadanie o przykrych wydarzeniach z życia nie sprawi, że sytuacja nagle ulegnie zmianie. Za to spowoduje utrwalenie negatywnych emocji i stresu. Zobacz, jak przestać narzekać.

Konformizm a oportunizm

Oportunista jest osobą, która potrafi umiejętnie wykorzystać nadarzającą się okazję do tego, aby zrealizować swoje osobiste cele. Tymczasem konformista jest raczej typem, który nie cechuje się zbyt dużą elastycznością i raczej nie w jego stylu byłoby zejście z dobrze sobie znanych ścieżek, nawet po to, aby coś osiągnąć.

Oportuniści działają zgodnie z zasadą “cel uświęca środki” i dla tego celu są gotowi, jeśli trzeba, zmienić swoje poglądy o 180 stopni. Często też nie mają większego problemu z przekroczeniem zasad lub zrobieniem czegoś, co powszechnie mogłoby zostać uznane za niemoralne. Konformista przeciwnie – nigdy nie łamie reguł narzuconych przez grupę i potrafi być krystalicznie uczciwy, jeśli takie są wobec niego wymagania.

Konformizm a nonkonformizm

Konformizm jest określeniem na osobę, która za wszelką cenę stara się dopasować do norm i oczekiwań. Nonkonformista jest zaś jego przeciwieństwem. To osoba, która odrzuca wszystkie, lub większość zasad ogólnie przyjętych przez grupę. Cechuje go indywidualizm i chęć wyrażenia siebie, np. za pomocą swojego wyglądu lub wyborów życiowych, które innym ludziom mogą wydać się nieracjonalne lub mało praktyczne.

Nonkonformista nie poddaje się presji ze strony innych i żyje w zgodzie z własnymi przekonaniami, nawet jeśli miałoby to oznaczać, że grono jego znajomych będzie dość wąskie. W skrajnych wypadkach osoba o nonkonformistycznych zapędach może buntować się dla samego buntu. Wtedy odrzucenie przez nią zasad nie jest wynikiem jej osobistej refleksji, lecz założeniem, które przyjmuje, często na ślepo. Obie postawy, jeśli zostaną doprowadzone do skrajności, mogą być szkodliwe.

Zobacz także:

Technika uwalniania – Hawkins wyjaśnia jak uwolnić negatywne emocje w 5 krokach. Jak ruszyć w górę Skali Emocjonalnej?

Z techniki uwalniania Hawkinsa może skorzystać każdy, kto chce lepiej zrozumieć własne emocje. To także sposób na to, aby wyzwolić się od przytłaczających odczuć i zamienić je w przyjemniejsze doznania. Cała metoda uwalniania Hawkinsa bazuje na tzw. Skali Emocjonalnej. Jej poznanie otwiera drogę do świadomego przeżywania uczuć. Zobacz, na czym dokładnie polega ta technika i zapoznaj się z nią krok po kroku.

Skąd się bierze konformizm?

Konformizm ma wiele źródeł i wynikać może zarówno z czynników społecznych jak i indywidualnych predyspozycji. Oto kilka najważniejszych kwestii, które mogą wpłynąć na ukształtowanie się tej cechy.

Presja społeczna, w której dana osoba wzrasta, zwłaszcza jeśli została narzucona przez najbliższe otoczenie, np. rodziców lub grupę rówieśniczą. Niesprostanie wymaganiom może wiązać się dla dziecka z lękiem przed odrzuceniem i izolacją, a tym samym bezradnością.
Te same lęki wynikają z potrzeby przynależności, którą przejawia niemal każdy z nas. Pragnienie stworzenia i utrzymania bliskich relacji z grupą może prowadzić do przymykania oka na własne zdanie czy potrzeby.
Lęk przed konfliktem jest jednym z najważniejszych źródeł konformizmu. Jeśli w swoim życiu nauczyliśmy się, że wyrażanie naszych granic i potrzeb nie jest bezpieczne i może wiązać się z gniewem naszych opiekunów, możemy mieć z tym problem również w przyszłości.
Przyswojenie kulturowych oczekiwań jako własnych i niepodważanie ich. Przykładem takiego zachowanie może być np. dążenie do tego, żeby wziąć ślub, nawet jeśli faktycznie nie ma to dla nas większego znaczenia.
Presja wywierana przez grupę może mieć szczególnie dużą moc oddziaływania jeśli jest jej poddana osoba niepewna siebie lub w kryzysie psychicznym.
Chęć oddania odpowiedzialności i decyzyjności w swoim życiu w ręce kogoś innego. Gdy ktoś jest zagubiony lub zmęczony, może nie mieć siły woli, aby samodzielnie podejmować decyzje, a zasady przyjęte przez grupę dają mu poczucie stabilności, bezpieczeństwa i prowadzenia.
Czasem skłonność do konformizmu może być genetyczna lub wynikać z chemii naszego mózgu, np. jeśli urodziliśmy się z naturalnie mniejszą skłonnością do elastyczności lub niższą tolerancję na ryzyko.
Ucieczka w konformizm może być też formą zachowania poczucia bezpieczeństwa w sytuacji, kiedy np. czujemy, że nie posiadamy wystarczająco dużo informacji, aby samodzielnie podjąć decyzję, więc wolimy polegać na grupie.

Rodzaje konformistów

Istnieje wiele różnych podziałów konformizmu, z których każdy w nieco inny sposób opisuje tę cechę. W ramach jednego z najważniejszych różnicuje się ją na dwa typy: konformizm statyczny i konformizm dynamiczny. Pierwszy z nich opisuje sytuację, w której ktoś dostosował się do wymagań oraz oczekiwań grupy i żyje zgodnie z nimi. Drugi odnosi się do sytuacji, w której człowiek znajdujący się w nowych dla siebie warunkach, zmienia swoje dotychczasowe poglądy, aby lepiej dopasować się do zmienionego otoczenia.

To jednak tylko dwa z wielu innych określeń. Poniżej wymieniamy inne, występujące najczęściej rodzaje konformizmu.

Konformista kulturowy - dostosowuje się do oczekiwań kręgu kulturowego, np. życie zgodnie z wartościami chrześcijańskimi.
Konformista organizacyjny - osoba dostosowująca się do kultury organizacji, w której pracuje, wyraża np. zgodę na żarty, które sprawiają, że czuje się niekomfortowo, ponieważ większość osób uważa je za normalne.
Konformista dostosowujący się do zasad panujących w grupie, do której należy, np. jeśli wszyscy w grupie piją alkohol, on też pije, nawet jeśli nie ma ochoty.
Konformista konsumencki - ślepe podążanie za trendami.
Konformista polityczny - to człowiek, który np. głosuje na partię, która ma największe szanse na wygraną, nawet jeśli nie zgadza się z założeniami jej programu.

Wymieniamy kilka głównych rodzajów konformizmu, które zaobserwować można najczęściej – czy to u siebie, czy u innych. Pamiętaj jednak, że może się on przejawiać niemal w każdej sferze życia, począwszy od kwestii dotyczącej zakupu nowego telefonu, a skończywszy na ważnych życiowych decyzjach, jak zakup mieszkania lub narodziny dziecka.

Zobacz także:

Regulacja emocji z pomocą technik relaksacyjnych. Jak zmienić trudne emocje w pozytywne i wzmacniające przekonania?

Regulacja emocji to wieloetapowy proces, podczas którego odbywa się nauka rozpoznania oraz prawidłowego nazywania swoich stanów emocjonalnych. Kolejnym etapem jest ich przetworzenie, które prowadzi do rozwoju inteligencji emocjonalnej i pomaga uporać się z lękami, złością oraz brakiem pewności siebie. Zobacz, czym dokładnie jest regulacja emocji – zapoznaj się z ćwiczeniami oraz fachową literaturą.

Jak przestać być konformistą?

Czy konformizm jest zły? Być może takie pytanie zadajesz sobie, czytając powyższy artykuł. Faktycznie, nie jest cechą charakteru, która cieszy się dużym uznaniem, należy pamiętać jednak, że przede wszystkim wynika ona z lęku. Bycie konformistą w żadnym razie nie powinno być rozumiane jako bycie złym człowiekiem.

Jeśli jednak chciałabyś rozpocząć prace nad tą cechą, możesz wypróbować kilka sprawdzonych kroków, ponieważ jednak każdy z nas jest indywidualny, zachowaj otwartość na proces i nie poddawaj się, gdy któryś z nich nie zadziała tak, jak to sobie wyobrażałaś.

Zaakceptuj u siebie tę cechę, nawet jeśli nie jesteś z niej dumna. Pamiętaj, że nie definiuje ona ciebie jako człowieka i nie obwiniaj się za swoją konformistyczną postawę z przeszłości.
Zastanów się, z czego może wynikać twoja skłonność do konformizmu. Aby to zrobić, niezbędna jest spora doza samoświadomości, dlatego nie zniechęcaj się, jeśli na początku niczego nie odkryjesz. W zagłębieniu się w siebie pomóc mogą ci psychoterapia lub lektura książek dotyczących np. leczenia traumy.
Zidentyfikuj swoje prawdziwe pragnienia. Być może nie wszystko w twoim sposobie życia jest zapośredniczone ze społecznych oczekiwań – może są wśród nich rzeczy, które faktycznie cię ekscytują, a może tak naprawdę chcesz żyć zupełnie inaczej?
Aby dokonać wspomnianego rozróżnienia, polecamy zacząć od wsłuchiwania się w swoje ciało. Za każdym razem, gdy będziesz musiała podjąć ważną decyzję, zastanów się, jakie emocje ona w tobie budzi. Czy czujesz radość na myśl o zmianie? A może raczej twój żołądek skręca się w supeł i dopada cię lęk? Staraj się podążać za pozytywnymi reakcjami.
Stopniowo oswajaj się z myślą, że nie wszyscy będą akceptować twoje wybory i staraj się pamiętać, że wcale nie muszą. Bądź gotowa na negatywne reakcje, ale nie traktuj ich jako wyznacznika, wobec którego musisz regulować swoje zachowanie.
Rozwijaj się jako indywidualna jednostka – poszukuj rzeczy, które faktycznie cię ekscytują, nawet jeśli nie cieszyłyby się popularnością wśród grupy, do której należysz. Rada ta może odnosić się do twojego wyglądu, sposobu ubierania się, tego, co jesz, jak spędzasz wolny czas, czy po jakie teksty kultury sięgasz.
Otwórz się na różne punkty widzenia. Zajrzyj na social media osób o przeciwnych poglądach. Przełam swój opór lub nieśmiałość i spróbuj wysłuchać i zrozumieć kogoś, kto ma inną perspektywę niż grupa, z którą się utożsamiasz.
Skorzystaj z pomocy psychoterapeuty, który pomoże ci przejść przez proces zmiany z czułością i miłością do samej siebie.

Zobacz także:

Kolor emocji to coś więcej niż plastyczna metafora. Jak nauczyć się rozpoznawać swoje emocje z pomocą kolorów?

Kolor emocji odnosi się do wyobraźni i ma znaczenie symboliczne. Dzięki określeniu swojego stanu wewnętrznego i przypisaniu mu koloru, łatwej jest przejść do konkretów i nazwać to, co przeżywasz. Praca z kolorami emocji pomaga poradzić sobie z trudnymi odczuciami i rozwija inteligencję emocjonalną. Zobacz, jak rozpoznać kolor swoich emocji.