"Przemoc psychiczna jest często trudna do rozpoznania, nawet przez same osoby jej doznające" - podkreśla psychoterapeutka

W tym artykule:

1. Kiedy mówimy o przemocy psychicznej?
2. Jak rozpoznać, że jesteś ofiarą przemocy psychicznej?
3. Czy łatwo jest przyznać się do przemocy psychicznej?
4. Pomoc kobietom dręczonym psychicznie

Kiedy mówimy o przemocy psychicznej?

„Nie ma idealnych par, każdy się czasem kłóci” słyszymy od rodziców i znajomych. To prawda, ale od sprzeczki do przemocy droga jest daleka. Niestety jednak szybko można ją przebyć...

Przemoc psychiczna jest często trudna do rozpoznania – nawet przez same osoby jej doznające. Czasem trwa latami, krok po kroku obniżając nasze poczucie wartości i odbierając chęć życia. Jak ją rozpoznać i gdzie szukać pomocy?

Przemoc zazwyczaj kojarzy się nam z agresją fizyczną. Często myślimy stereotypowo: „to alkohol”, „widać byłoby siniaki”, „to dotyczy osób z marginesu społecznego - tzw. Patologia”. Jednak w odróżnieniu od przemocy fizycznej, ta psychiczna nie pozostawia widocznych na pierwszy rzut oka dowodów. Pozostawia za to trwałe ślady na psychice osoby jej doznającej. W przypadku takiej przemocy nie mówimy często nawet o atakach bezpośrednich, to są często podteksty, kąśliwe uwagi, karzące milczenie, przekleństwa pod nosem, zakamuflowane znęcanie się, aż do blokowania konta, przeglądania poczty, czy sprawdzania telefonu.

Pamiętajmy, że przemoc psychiczna, podobnie jak fizyczna czy seksualna, jest przestępstwem!

Przemoc ekonomiczna wobec kobiet. "Jak rozpoznać, że jestem ofiarą przemocy ekonomicznej w związku?" [OKIEM EKSPERTA]

Ostatnio coraz częściej mówimy o przemocy ekonomicznej wobec kobiet. Również nasze Czytelniczki pisały do nas, żebyśmy poruszyły to zagadnienie w naszym serwisie. Dlatego poprosiłyśmy naszą ekspertkę, psychoterapeutkę Karolinę Jarmołowicz-Turczynowicz z Ośrodka CENTRUM, żeby dokładnie wyjaśniła nam, jak wygląda przemoc ekonomiczna wobec kobiet w Polsce i jak ją rozpoznać w związku.

Jak rozpoznać, że jesteś ofiarą przemocy psychicznej?

Jest wiele symptomów przemocy psychicznej. Jej uświadomienie i nazwanie są szczególnie bolesne i trudne w sytuacji, gdy oprawcą jest osoba bliska. Psychiczne znęcanie się powoduje cierpienie, niepewność, a także obniżenie poczucia własnej wartości, podkopuje wiarę w swoją sprawczość, przez co ofiara czuje się bezsilna, bezradna, zagubiona. Z dnia na dzień traci siły i zaczyna się podporządkowywać, nie widząc mozliwości wyjścia z sytuacji. Tak trudno jest czasem jej samej zobaczyć, a co dopiero uznać, że jej ukochany znęca się nad nią.

Przemocą psychiczną nazywamy sytuacje, kiedy jesteś:

• jesteś odbiorcą złości, wrzasku, frustracji, gniewu,
• wymaga się od Ciebie, abyś zawsze się domyśliła o co chodzi tej drugiej stronie, była wobec niej usłużny, zawsze gotowa poświęcić jej swój czas i energię,
• nieustannie zastanawiasz się, czy twoje zachowanie będzie oczekiwane, odpowiednie, właściwe wobec drugiej strony,
• ciągle obmyślasz strategie, jak postąpić i co zrobić lub czego nie zrobić, aby nie doszło np. do wybuchu wściekłości, by nie „prowokować” złości partnera,
• podporządkowujesz się wymogom, planom, oczekiwaniom i potrzebom innych, a swoje zakopujesz głęboko w sercu i nie możesz lub boisz się je ujawnić,
• twoje działania są ciągle krytykowane
• czujesz się kontrolowana
• odczuwasz lęk nawet, jeśli nie robi ci bezpośredniej krzywdy.

Czy łatwo jest przyznać się do przemocy psychicznej?

Osobom doznającym przemocy psychicznej często towarzyszy poczucie wstydu, przez co nie chcą nikomu mówić o swoich problemach. Obwiniają się za to co się dzieje w ich relacji. Jednocześnie przez życie w ciągłym strachu odsuwają się od przyjaciół, tracą jakąkolwiek radość z życia i nie widzą innego wyjścia. Żyją w ciągłym poczuciu braku bezpieczeństwa i z obawy przed reakcję partnera milczą. Ponadto przemoc psychiczna powoduje pewnego rodzaju „pranie mózgu” u osoby doznającej przemocy, przez co koncentruje się ona na dobrych chwilach, które zdarzają się między kolejnymi atakami i usprawiedliwia zachowanie kata.

Jest wiele scenariuszy, jednak niezależnie od sytuacji, bierność nie jest rozwiązaniem sytuacji. Jeżeli coś, co robi nie działa – przestań i spróbuj czegoś innego. Inaczej nic nie ma szansy się zmienić. Warto znaleźć osobę, która nas wysłucha i będzie dla nas wsparciem. Pierwszym krokiem jest przerwanie milczenia, bo tzw. „trzymanie tajemnicy” ułatwia osobie stosującej przemoc kontynuowanie procederu i manipulacje. Wsparcie bliskich i życzliwych osób da nam poczucie bezpieczeństwa i siły, niezbędne do przerwania przemocy. Pamiętaj, że przemoc może ustać tylko wtedy, kiedy wyjdzie poza przysłowiowe "cztery ściany". To nie Ty powinnaś się wstydzić tylko osoba, która stosuje przemoc. Osoby doznające przemocy psychicznej, tym bardziej dzieci, często nie widzą nadziei na zmianę sytuacji, ani szansy na pomoc z zewnątrz.

Długotrwała przemoc ma to do siebie, że odbiera nam siłę i moc do działania, odbierając wiarę w swoje możliwości oraz w poprawę sytuacji. Osoby stosujące przemoc często czują się więc bezkarne, bo to co robią zostaje „w czterech ścianach”. Dopóki tak będzie to istnieje mała szansa, aby zmieniły one swoje postępowanie. Osoba stosująca przemoc musi zobaczyć, że takie jej zachowanie się nie opłaca i że jeżeli nie przestanie to poniesie konsekwencje. Przemoc jest w Polsce karana.

Sylwia od początku czuła, że coś jest nie tak, ale ignorowała ZNAKI! Nie wiedziała, że właśnie zaczyna się jej koszmar!

Pięć kobiet. Pięć prawdziwych historii toczących się w kręgu przemocy. Pięć dowodów na to, że każda kobieta ma w sobie ogromną siłę, żeby wyrwać się z tego, co ją niszczy, i zawalczyć o swoje życie. „Moja siła. Jak wyrwać się z kręgu przemocy i zacząć życie bez lęku” to książka Justyny Moraczewskiej, która postanowiła opowiedzieć o kobietach nie przez pryzmat ich sukcesów, ale ich największych traum i zmagań. Przeczytajcie fragment historii, której bohaterką jest Sylwia.

Pomoc kobietom dręczonym psychicznie

Wsparcie najbliższych jest niezwykle ważne, jednak nie zawsze można na nie liczyć. Osoba poszukująca wsparcia ma szansę na profesjonalną pomoc. W takich sytuacjach może okazać się tym bardziej pomocna, rozmowa osoby z zewnątrz. Chodzi o powiadomienie służb takich jak: Ośrodek Pomocy Społecznej, czy właśnie Policję. Nie zawsze jednak osoba doznająca przemocy jest gotowa na samodzielne działanie. Jednak warto, aby wiedziała, że w sytuacji gdy czuje się zagrożona, zawsze może wezwać na miejsce Policję. Osoby stosujące przemoc często czują się bezkarne, a działanie służb może pogląd ten zmienić.

Istnieje wiele osób, ośrodków oraz organizacji pozarządowych, które zajmują się pomocą osobom doznającym przemocy. Jednym z takich rozwiązań jest kontakt z Niebieską Linią, gdzie można anonimowo porozmawiać i otrzymać wskazówki do dalszego działania. Taką placówką jest także Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, które oferuje wsparcie psychologiczne, jak i prawne.

W biurze „Stowarzyszenia Niebieska Linia” odbywają się bezpłatne konsultacje psychologiczne dla dorosłych, młodzieży i dzieci. Takie rozmowy pozwalają często odzyskać wiarę na zmianę sytuacji w której się takie osoby znajdują.

Mając to na względzie wprowadzono w Polsce procedurę mająca zatrzymać stosowanie przemocy w rodzinie: "Niebieska karta".

Przedstawiciele Policji, Ośrodka Pomocy Społecznej, Szkoły, czy Służby Zdrowia, mają możliwość i obowiązek rozpoczęcia Procedury „Niebieskiej Karty” w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie przemocy w rodzinie. Podejrzenie, to znaczy, że może do tych służb przekazać taką informację każdy - jako świadek takiej przemocy. Można skontaktować się z wymienionymi służbami także mailowo lub telefonicznie. Takie zgłoszenie o kwestie sprawdzenia sytuacji w rodzinie, możemy skierować do Ośrodka Pomocy Społecznej także Przedstawiciele Pogotowia Niebieska Linia.

Celem tej procedury jest pomoc osobom uwikłanym w przemoc w rodzinie. W pierwszej kolejności na spotkanie z zespołem, zaproszona zostaje osoba doznająca przemocy w celu ustalenia jakie są jej potrzeby, cele oraz co chciałaby by było efektem działań służb. Przedstawiciele różnych instytucji obecnych na tym spotkaniu, w ramach swoich kompetencji mogą zaproponować możliwe rozwiązania i wspólnie ustalany jest plan pomocowy dla rodziny.

Co ważne, zostaje następnie wezwana osoba stosująca przemoc w celu przeprowadzenia z nią rozmowy dyscyplinującej. Jest poinformowana, że służby wiedzą jakie są jej poczynania, że to co robi jest przestępstwem i że jeśli nie zmieni swojego postępowania to poniesie konsekwencje. Zespół pomaga w podejmowaniu działań mających na celu zatrzymanie przemocy i monitoruje sytuacje rodziny aż nie będzie pewności, że przemoc ustała. To nie jest procedura karna, tylko pomocowa.

Jest możliwość również anonimowej rozmowy na Infolinii – także dla osób dzwoniących z poza Polski. tel. +48 22 668 70 00; infolinia czynna jest w: pon.-sob. w godz. 8-22, niedziela i święta w godz. 8-16 (płatny 1 impuls z telefonu stacjonarnego).

Nasz ekspert

K. Lea Jarmołowicz

Psychoterapeuta, socjolog, szefowa Ośrodka CENTRUM

Psychoterapeuta, coach i socjolog oraz szefowa Ośrodków CENTRUM. Członek Polskiego Stowarzyszenia Psychoterapii Integracyjnej, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, ekspert portalu znanylekarz.pl. Od wielu lat wspiera pacjentów, prowadzi ośrodki, a jako ekspert i konsultant psychologiczny publikuje i współpracuje z mediami oraz pomaga osobom publicznym.