"Borderline" - to zaburzenie osobowości, na które w ostatnim czasie cierpi coraz więcej osób. Ekspert wyjaśnia, na czym polega

W tym artykule:

1. Borderline: co to jest?
2. Borderline: skąd się bierze?
3. Borderline: objawy
4. Borderline: co robić?

Borderline: co to jest?

Zaburzenie osobowości borderline (borderline personality disorder- BPD) jest dość popularną diagnozą w obecnych czasach, a osoby, które spełniają jego kryteria często odwiedzają gabinety psychoterapeutów. Takie osoby są niestabilne afektywnie, często zmienia im się nastrój, bardzo szybko się denerwują, miewają lęki i niekontrolowane wybuchy gniewu, zachowują się nieadekwatnie do sytuacji. Większość osób ma także impulsywne zachowania autodestrukcyjne. Może im towarzyszyć kleptomania oraz zachowania tkj. niebezpieczna jazda samochodem, niekontrolowane wydawanie pieniędzy, nadużywanie alkoholu czy narkotyków, obżarstwo lub głodzenie się. Również sfera seksualna jest zaburzona - niektórzy unikąją seksu, a inni nadmiarowo wręcz uprawiają, często z wieloma przypadkowymi partnerami.

Warto zaznaczyć, że zaburzenia osobowości nie powinny być traktowane jako choroba, jak np. zaburzenia afektywne dwubiegunowe, schizofrenia. Osobowość to jest pewien poziom organizacji psychiki człowieka, na którym integrowane są wpływy czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Determinują one całościową kondycję psychiczną. Osobowość steruje procesami radzenia sobie. Stanowi o możliwościach psychologicznego przystosowania się lub ich braku. Problemy psychologiczne i środowiskowe (stresory) można przyrównać do czynników chorobotwórczych, natomiast osobowość – do układu immunologicznego, którego kondycja decyduje o tym, czy np. w zetknięciu z czynnikiem chorobotwórczym dojdzie do zakażenia (np. grypy) czy nie. Podobnie, to od struktury osobowości zależy, czy u danej osoby pod wpływem różnych stresorów wystąpią objawy zaburzeń psychicznych, na przykład objawy lękowe lub depresyjne. W praktyce bowiem - skuteczna pomoc pacjentom z zaburzeniami osobowości umożliwia właśnie ujęcie tzw. zdrowych aspektów osobowości. Zdrowych, tzn. tych, których nie dotyczy proces destrukcyjny. Kiedy osoba jest chora psychicznie, to nie ma takich zdrowych aspektów psychiki. W praktyce można porównać to do np. systemu immunologicznego – choroba autoimmunologiczna nie oznacza, że cały system immunologiczny jest chory czy zaburzony. Podobnie jest z osobowością – nie można powiedzieć, że cała osobowość jest chora. Należy brać pod uwagę zdrowe aspekty systemu, tego, które pozwalają na zmaganie się z tym, co "zaburzone" i dążyć do zmiany tego, co destrukcyjne i utrudniające, wzmacniając to, co "zdrowe"- pomocne i budujące. Dlatego uznawanie zaburzeń osobowości za chorobę, powoduje stygmatyzację, a to negatywnie wpływa na proces terapeutyczny. Jedynie uwzględnienie zdrowych aspektów ich osobowości umożliwia skuteczną pomoc.

Zaburzenia osobowości borderline to grupa zaburzeń, którą specjaliści umieszczają pomiędzy nerwicą, a psychozą. Osoba mająca takie rozpoznania najczęściej funkcjonuje lepiej niż pacjent z psychozą, natomiast gorzej niż osoba z nerwicą.

Przeczytaj także:

"Choroby skóry powodują problem natury psychicznej" - psychoterapeutka tłumaczy, jak ważne w leczeniu łuszczycy jest dbanie o "głowę" [WYWIAD]

"Stres wpływa na powstawanie łuszczycy, ale także życie z łuszczycą stanowi silne źródło specyficznego stresu" - mówi nasza ekspertka psychoterapeutka K. Lea Jarmołowicz-Turczynowicz z Ośrodka CENTRUM.

Borderline: skąd się bierze?

Wyróżnia się kilka czynników ryzyka borderline:

• dziedziczenie,
• doświadczenia z dzieciństwa,
• opuszczenie przez najbliższych,
• nierozwiązane kryzysy rozwojowe,
• negatywne wpływy środowiska wychowawczego,
• zespół stresu pourazowego (PTSD),
• czasem towarzyszyły temu w dzieciństwie wykorzystywania seksualne,
• negowanie uczuć dziecka może mieć wpływ na rozwój zaburzenia.

Borderline: objawy

Najbardziej typowe jest niezwykle silne pragnienie bardzo bliskiej, wyłącznej relacji z drugą osobą i jednoczesny lęk - ambiwalenty. Po pierwsze lęk przed „pochłonięciem” przez drugą osobę, a po drugie – lęk przed porzuceniem przez nią. Te skrajne stany prowadzą do silnego napięcia emocjonalnego. Często zdarza się, że w sytuacji takiego napięcia emocjonalnego osoby te podejmują próby samobójcze, okaleczają się, doświadczają przemijających stanów psychotycznych (np. urojeń prześladowczych).

Często takie osoby doświadczają stanów lękowych (np. napady paniki), zaburzeń nastrojów (głównie o charakterze depresyjnym), natręctw oraz cierpią na objawy różnych chorób somatycznych, jak np. bóle różnych części ciała czy objawy neurologiczne, gdzie nie można stwierdzić podłoża organicznego. Nierzadko nadużywają substancji psychoaktywnych, często mają zaburzenia odżywiania się oraz perwersje seksualne.

To, co najwyraźniej odróżnia zaburzenia osobowości typu borderline od innych zaburzeń osobowości, to przede wszystkim trudność w jednoczesnym odbieraniu „dobrych” i „złych” aspektów innych osób. Odbierane są one bardzo skrajnie, a postawy wobec nich często się zmieniają – od uwielbienia i idealizacji - do nienawiści i dewaluacji. Dlatego jest to tak trudne czasem do zniesienia do otoczenia. U bliskich osób mogą się naprzemiennie pojawiać różne fantazje o ratowaniu, a potem uczucie złości i niechęci, lęku i bezsilności.

Wewnętrzny chaos osób z zaburzeniami osobowości typu borderline zostaje uzewnętrzniony i przeniesiony na najbliższe otoczenie.

To może Cię zainteresować:

"Czy narcyz to osoba toksyczna i energetyczny wampir od której trzeba uciekać?" - odpowiedź psychoterapeutki może Cię zaskoczyć

Czy z narcyzem można stworzyć zdrową relacji? Czy to możliwe, żeby on się zmienił? Kim są narcyzi naprawdę i dlaczego relacje z nimi są tak trudne? Być czy uciekać? Odpowiedzi na te pytania daje nam K. Lea Jarmołowicz-Turczynowicz, psychoterapeutka i szefowa Ośrodka CENTRUM.

Borderline: co robić?

Zaburzenia borderline trzeba przede wszystkim najpierw prawidłowo rozpoznać. Aby destrukcyjne tendencje osłabić i wzmocnić to co zdrowe i dobre potrzebna jest psychoterapia, a czasem wsparcie lekami. Najwięcej jednak zależy od osoby. Kluczowe jest, aby osoba doświadczająca takich tendencji poznała przyczynę swojego zmiennego zachowania i sięgnęła po pomoc, którą oferują specjaliści.

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się osobowość chwiejną emocjonalnie, która obejmuje dwa podtypy: impulsywny (F60.30) i borderline (F60.31).

Typ impulsywny osobowości chwiejnej emocjonalnie – cechy charakterystyczne to wyraźna skłonność do konfliktów oraz kłótliwość; ponadto, do rozpoznania niezbędne jest stwierdzenie co najmniej dwóch spośród następujących cech:

• skłonność do działań impulsywnych,
• łatwość do reagowania gniewem lub przemocą,
• trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą szybkiej satysfakcji,
• niestabilny i kapryśny nastrój.

Typ z pogranicza osobowości chwiejnej emocjonalnie, czyli borderline, musi spełniać trzy z pośród następujących cech:

• niejasności dotycząc obrazu własnej osoby
• brak precyzyjnych celów i preferencji (również seksualnych)
• angażowanie się w intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych
• próby uniknięcia potencjalnego porzucenia
• groźby lub działania samobójcze i samouszkadzające
• stałe uczucie pustki wewnętrznej.

Jeżeli dostrzegasz u siebie podobne zachowania, warto zgłosić się do psychoterapeuty lub psychiatry, aby sprawdzić jakiego rodzaju pomoc byłaby dla Ciebie aktualnie adekwatna.

Autor: K. Lea Jarmołowicz-Turczynowicz - psychoterapeutka z Ośrodka CENTRUM.