Autorytarność – czym jest i jak wpływa na relacje? Wyjaśniamy, jak zachowuje się osobowość autorytarna

W tym artykule:

1. Co to znaczy, że ktoś jest autorytarny?
2. Osobowość autorytarna
3. Autorytarne wychowanie
4. Związek z osobą autorytarną
5. Jak radzić sobie z autorytarnymi osobami?

Autorytarność może być dla niektórych ludzi obietnicą porządku i spokoju. Kusi prostymi zasadami i gwarantuje jasno określone miejsce w grupie. Mimo to, oparte na niej relacje niemal nigdy nie są bezpieczne i wzmacniające, a często wręcz mogą prowadzić do utraty poczucia bezpieczeństwa.

Co to znaczy, że ktoś jest autorytarny?

Autorytarność może przejawiać się w ludziach na wiele różnych sposobów. Oznacza ona cechę charakteru, która sprawia, że ktoś dobrze czuje się w silnie zhierarchizowanych społecznościach. Niektórzy przejawiający ją ludzie będą dążyć do sprawowania kontroli nad innymi osobami w swoim otoczeniu, a inni po prostu uznają oparte na niej struktury władzy za naturalny stan rzeczy.

Ta cecha może bardzo destruktywnie wpływać na relacje z innymi ludźmi, niszcząc związki i uniemożliwiając stworzenie głębokiej więzi opartej na zaufaniu. Psycholodzy dziecięcy zdecydowanie odradzają również stosowanie autorytarnego stylu wychowania, wskazując na liczne negatywne skutki, jakie może zasiać on w psychice dziecka.

Zobacz także:

Impulsywność - jak sobie z nią radzić? Odpowiedz na 7 pytań, żeby dowiedzieć się, czy jesteś impulsywna

Impulsywność to cecha charakteru, która wiąże się ze spontanicznością i ekspresją. Początkowo może wydawać się, że osoba impulsywna jest zdecydowana i pewna siebie. Niestety podejmowanie szybkich działań pod wpływem chwili może prowadzić na przykład do problemów ze stabilnością finansową. Brak umiejętności kontrolowania własnych reakcji może również przyczynić się do pogorszenia relacji interpersonalnych. Co jeszcze warto wiedzieć o impulsywności?

Osobowość autorytarna

Osobowość autorytarna składa się z wielu cech, dlatego pamiętaj, że nie każda osoba o autorytarnych skłonnościach będzie przejawiała je wszystkie.

1. Osobowości autorytarne dążą do funkcjonowania w strukturach opartych na hierarchii, w których istnieją wyraźne podziały na role.
2. Uznają autorytety za nieomylne i nie mają problemu z tym, aby podporządkować się tym, którzy w ich przekonaniu stoją ponad nimi na drabinie społecznej.
3. Jednocześnie często oczekują, że osoby, które ich zdaniem są pod nimi, również się im podporządkują.
4. Poczucie bycia lepszym od niektórych ludzi może sprawiać, że będą oschli lub wręcz będą pomiatać tymi, których uznają za mniej ważnych od siebie.
5. Osoba z osobowością autorytarną może też zachowywać się jak konformista w kontaktach z tymi, których uważa za lepszych od siebie. Czasem z powodu strachu i chęci okazania szacunku, a czasem w nadziei na uzyskanie jakich korzyści.
6. Tacy ludzie zwykle podzielają konserwatywne poglądy, lubią proste podziały na dobro i zło, raczej nie zmieniają poglądów i nie są otwarci na nowe ruchy lub prądy myślowe.
7. Osobowości autorytarnej mogą być bardzo nieufne w stosunku do osób, które są w ich przekonaniu inne niż oni sami. Zwykle zachowują dystans lub są wrogo nastawieni do wszelkich mniejszości.
8. Z determinacją bronią swoich przekonań i obstają przy własnych poglądach niezależnie od tego, po jakie argumenty sięgnie ich rozmówca. Większość z nich nigdy nie daje się namówić na zmianę zdania.
9. Uważają, że restrykcyjna kontrola, surowa dyscyplina i zasady są niezbędne do tego, aby na świecie panował porządek. Sami chętnie widzą się w roli osób, które mogłoby egzekwować przestrzeganie przepisów od innych.
10. Silnie identyfikują się z ideologią, którą wyznają. Zdarza się nawet, że porzucają swój indywidualizm na rzecz tożsamości, jaką daje im grupa.

Autorytarne wychowanie

Autorytarny styl wychowania dzieci może być źródłem lęku, niskiego poczucia własnej wartości, braku umiejętności komunikacyjnych oraz trudności w samodzielnym podejmowaniu decyzji.

Czym cechuje się autorytarne wychowanie?

1. Hierarchia władzy jest bardzo silna, a na jej szczycie znajduje się jeden lub oboje rodziców. Dzieci zwykle nie mają nic do powiedzenia i oczekuje się od nich bezwarunkowego podporządkowania.
2. Uczucia i opinie dzieci nie są brane pod uwagę w procesie podejmowania decyzji. Jakakolwiek forma protestu z ich strony spotyka się z naganą.
3. Każde nieposłuszeństwo lub oznaka sprzeciwu są surowo karane, a konsekwencje często są niewspółmierne do winy.
4. Wszystko jest czarno-białe, a opiekunów cechuje brak elastyczności, przez co dzieci nie mogą liczyć na negocjowanie swoich kar lub obowiązków, czy stawianych przed nimi oczekiwań.
5. Rodzice nie okazują dzieciom empatii i często bagatelizują ich potrzeby emocjonalne lub zupełnie unieważniają ich przeżycia.
6. Najważniejsza jest żelazna dyscyplina i posłuszeństwo. Rodzicom nie zależy na rozwijaniu w dzieciach umiejętności samodzielnego, krytycznego myślenia, a jedynie na tym, by nie kwestionowały one żadnych poleceń.

Zobacz także:

Szczerość to podstawa, ale prawda nie zawsze nas wyzwoli. Jak być szczerym i nie ranić przy tym innych?

Szczerość sprawia, że człowiek zyskuje miano autentycznej, otwartej i bezpośredniej osoby. To cecha charakteru, którą wiele osób docenia i chciałoby dopisać do swojej osobowości. Pomaga w lepszej komunikacji pomiędzy partnerami. Czy jednak szczerość zawsze jest czymś pożądanym? Czy istnieją sytuacje, w których lepiej powstrzymać się od szczerości?

Skutki autorytarnego wychowania

Autorytarność w wychowaniu dzieci często wiąże się z negatywnymi skutkami i może poważnie nadszarpnąć dobrostan psychiczny dziecka.

1. Dzieci, które od najmłodszych lat uczą się, że ich zdanie nikogo nie obchodzi, mogą mieć w przyszłości problemy z niską samooceną.
2. Przekonanie o tym, że próby ustawienia granic kończą się porażką, może sprawić, że dziecko nie będzie asertywne, a w przyszłości całą swoją energię koncentrować będzie na próbach spełnienia oczekiwań innych ludzi.
3. Dzieci, którym odebrano możliwość samodzielnego decydowania o sobie lub negocjowania z opiekunami mogą mieć w przyszłości problemy z podejmowaniem decyzji, rozwiązywaniem konfliktów lub braniem odpowiedzialności za swoje czyny.
4. Autorytarny styl wychowania może prowadzić do rozwijania się u dzieci zaburzeń lękowych oraz do podwyższonego poziomu stresu.
5. Zdarza się, że dzieci reagują na autorytarnych opiekunów ze złością, ich bunt zaś może doprowadzić do pogłębienia się konfliktów z opiekunami, a nawet do podjęcia radykalnych kroków, jak np. ucieczki z domów.
6. Brak przestrzeni na wyrażanie swoich uczuć może skutkować tym, że dziecko odcina się od nich i w efekcie traci zdolność skutecznej regulacji emocji.
7. Wszystkie wyżej wymienione kwestie mogą wpłynąć też na zdolność dziecka do tworzenia relacji z innymi ludźmi i sposób, w jaki będzie w przyszłości kształtowało swoje więzi.

Związek z osobą autorytarną

Autorytarność nie sprzyja rozwijaniu zdrowych relacji. Jeśli zastanawiasz się, czy jesteś w związku z osobą przejawiającą autorytarne skłonności, polecamy zadać sobie poniższe pytania.

1. Czy często czujesz presję, aby podporządkować się woli swojego partnera?
2. Czy masz wrażenie, że próby przedstawienia mu swojego punktu widzenia są z góry skazane na porażkę?
3. Czy masz poczucie, że twoje przekonania i wartości nie są respektowane w waszym związku?
4. Czy twój partner reaguje niezadowoleniem lub agresją na jakąkolwiek formę krytyki z twojej strony?
5. Czy jesteś zdenerwowana za każdym razem, gdy chcesz porozmawiać z nim o swoich potrzebach lub granicach?
6. Czy twoje relacje z innymi ludźmi ucierpiały, od kiedy jesteście w związku?
7. Czy twój partner utożsamia się z jakąś grupą o silnej hierarchii władzy?
8. Czy zdarza ci się mieć poczucie, że nie jesteś bezpieczna, a twoje emocjonalne potrzeby nie są zaopiekowane?
9. Czy twój partner próbuje podejmować decyzje za ciebie i nie pyta cię o zdanie podczas planowania kolejnych kroków?
10. Czy twój partner dorastał w autorytarnym środowisku i sam był wychowany przez opiekunów, którzy oczekiwali od niego bezwzględnego posłuszeństwa?

Zobacz także:

Córeczka tatusia, czyli jak budować silne więzi z dziewczynką od najmłodszych lat? 6 rzeczy, o których powinien pamiętać każdy tata

Córeczka tatusia to termin, który określa silną więź łączącą dziecko z rodzicem. To szczególny rodzaj relacji, który wpływa na kształtowanie się dziecięcego charakteru. Zobacz, w jaki sposób postawa ojca wpływa na postrzeganie świata w przyszłym, dorosłym życiu jego córki.

Jak radzić sobie z autorytarnymi osobami?

Autorytarność może być zabójcza dla jakiejkolwiek relacji, nie tylko tej romantycznej. Jeśli jesteś blisko z osobą, która przejawia skłonność do funkcjonowania w systemach opartych na władzy, być może poniższe rady pomogą ci zadbać o swoje emocjonalne potrzeby.

1. Określ swoje granice i konsekwentnie się ich trzymaj. Może zdarzyć się, że przypomnienie o nich doprowadzi do konfliktu, dlatego bądź gotowa na to, że twoje prośby nie zawsze spotkają się z akceptacją.
2. Jeśli faktycznie sytuacja szybko eskaluje, staraj się nie rozdmuchiwać konfliktu, zachowaj spokój i próbuj komunikować się w rzeczowy i konstruktywny sposób. Jednocześnie jednak pozostań w kontakcie ze swoimi emocjami i nie wstydź się o nich opowiadać.
3. Staraj się być asertywna i broń swoich poglądów. Pamiętaj jednak, że zawsze możesz zakończyć dyskusję, która do niczego nie prowadzi lub kosztuje cię zbyt wiele.
4. Spróbuj zrozumieć perspektywę osoby, która przejawia autorytarne zachowania. Czasem może być to bardzo trudne z powodu gniewu, warto jednak zdobyć się na ten gest. Zrozumienie czyjejś sytuacji może pomóc ci w nawiązaniu nici porozumienia.
5. Staraj się wyczuć osobę, z którą musisz się skonfrontować. W niektórych wypadkach mail lub wiadomość na innym komunikatorze sprawdzi się lepiej niż bezpośrednia rozmowa. To rozwiązanie może też częściowo uchronić cię przed wybuchem gniewu.
6. Poszukaj wsparcia u zaufanych osób lub skorzystaj z pomocy terapeuty.