Wigilia Paschalna to najważniejsza część Triduum Paschalnego. Dlaczego rozpoczyna się o zmroku i jak wygląda jej przebieg?

W tym artykule:

1. Co to jest Wigilia Paschalna?
2. Kiedy jest Wigilia Paschalna?
3. Wigilia Paschalna - przebieg
4. Ile trwa Wigilia Paschalna?

Co to jest Wigilia Paschalna?

Wigilia Paschalna stanowi najważniejszą ceremonię w całym roku liturgicznym, ponieważ jej przebieg wiąże się z obchodami upamiętniającymi pamiątkę triumfu Jezusa nad śmiercią. Liturgia ta zaliczana jest już do Niedzieli Wielkanocnej. Z punktu widzenia wszystkich chrześcijan Zmartwychwstanie Jezusa jest najważniejszym biblijnym wydarzeniem, które stanowi o istocie wiary. Początek Wigilii Paschalnej wyznacza rozpalenie ogniska i odpalenia świecy paschalnej. Jest to bezpośrednie nawiązanie do symbolicznego rozproszenia mroku, wygranej światłości, nowego początku i wiecznego trwania. Cała liturgia Wigilii Paschalnej podzielona jest na cztery części. Kapłan sprawujący obrządek oraz diakoni noszą w tym dniu szaty mszalne w kolorze bieli.

Kiedy jest Wigilia Paschalna?

Liturgia Wigilii Paschalnej odbywa się w wieczór Wielkiej Soboty. Ceremonia musi rozpocząć się tuż po zmroku. Konkretny moment wyznaczają proboszczowie poszczególnych parafii. Zazwyczaj uroczystości zaczynają się w godzinach od 19 do 22. Bardzo ważne jest, aby Wigilia Paschalna zakończyła się przed świtem Wielkiej Niedzieli. O poranku odbywa się bowiem rezurekcja - najczęściej jest to godzina 6 rano.

Wigilia Paschalna i rezurekcja - kiedy odbywa się procesja?

W zależności od przyjętego zwyczaju po uroczystościach Wigilii Paschalnej odbywających się w sobotni wieczór może nastąpić procesja rezurekcyjna. Jest to ceremonia, podczas której ogłaszana jest radosna nowina o Zmartwychwstaniu. W niektórych parafiach jest ona przeniesiona na niedzielny poranek i następuje tuż przed uroczystą mszą świętą wielkanocną.

Zobacz także:

Palma wielkanocna wyraża zwycięstwo, radość, ale i męczeństwo. Dlaczego jest tak ważnym elementem Wielkanocy?

Palma wielkanocna jest atrybutem, który wierni zanoszą do kościołów na siedem dni przed świętami Zmartwychwstania Pańskiego. W tradycji kościoła to właśnie podczas Niedzieli Palmowej następuje uroczyste poświęcenie kolorowych gałązek oraz wspomnienie powitania Jezusa w Jerozolimie. Czego symbolem jest palma wielkanocna i jakie ma znaczenie w ludowych tradycjach oraz zwyczajach?

Jeżeli po Wigilii Paschalnej nie odbywa się procesja rezurekcyjna, cała liturgia zostaje zakończona błogosławieństwem. W przypadku, gdy procesja ma miejsce wieczorem, formuła pożegnania wiernych zostaje odpuszczona, zaś uroczysty obchód zaczyna się tuż po modlitwie następującej po przyjęciu przez wiernych komunii świętej. Kapłan w asyście ministrantów przechodzi z Najświętszym Sakramentem do Grobu Pana. Następuje okadzenie kadziłem i odśpiewanie pieśni. Po tych czynnościach duchowny rozpoczyna procesję wokół kościoła - jest to ogłoszenie triumfu Jezusa i jego Zmartwychwstania.

Wigilia Paschalna - przebieg

Liturgia Wigilii Paschalnej dzieli się na cztery części:

• liturgię światła,
• liturgię słowa,
• liturgię chrzcielną,
• liturgię eucharystyczną.

Liturgia światła

Początek liturgii światła wyznacza rozpalenie ogniska i poświęcenie ognia oraz paschału. Jest to bardzo ważny moment, który otwiera ceremonię. Paschał jest tu symbolem Jezusa Zmartwychwstałego. Duchowny kreśli na świecy znak krzyża, a pomiędzy każdym jego ramieniem zapisuje po jednej liczbie składającej się na bieżący rok. Paschał oznaczony zostaje również greckimi literami: Alfą i Omegą. Jest to znak, który ogłasza, że Bóg jest początkiem i końcem. Podczas wykonywania tych czynności kapłan wypowiada słowa modlitwy: Chrystus wczoraj i dziś. Początek i koniec. Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność. Jemu chwała i panowanie przez wieki wieków. Amen.

Możliwe jest również umieszczenie na świecy paschalnej pięciu czerwonych gwoździ, które symbolizują pięć ran Chrystusa ukrzyżowanego. Wówczas ksiądz modli się słowami: Przez swoje święte rany jaśniejące chwałą niech nas strzeże i zachowuje Chrystus Pan. Amen. Na koniec świeca rozbłyska światłem poświęconego ognia. Jasność, która nastaje w tym momencie, odnosi się do rozświetlenia mroków ludzkiej duszy.

Duchowny sprawujący liturgię wnosi paschał do świątyni, zaś wierni od jego płomienia odpalają własne świece. Następnie paschał jest okadzany kadziłem, a światła w kościele zapalają się i następuje jasność. Jest to wymowna chwila, która nawiązuje do wyjścia z mroku grzechu i przejścia w światłość.

Zobacz także:

Baranek wielkanocny zwiastuje nadejście radosnej nowiny. Dlaczego został wybrany na najważniejszy symbol świąt wielkanocnych?

Wśród symboli świąt Zmartwychwstania Pańskiego jednym z najważniejszych jest figurka baranka. Obok jajka, chleba, chrzanu, pisanek, wędliny oraz soli i pieprzu to właśnie baranek wielkanocny jest prymarnym elementem święconki. Jego znaczenie jest związane z postacią Jezusa oraz Jego zwycięstwa nad śmiercią. Co dokładnie oznacza ten symbol i w jakiej formie występuje na świątecznym stole? Poznaj jego historię.

Liturgia słowa

Kolejną częścią Wigilii Paschalnej jest liturgia słowa. Rozpoczyna ją Exultet - Orędzie Wielkanocne. Jest nią pieśń, którą najczęściej wykonuje diakon. Wierni wsłuchują się w słowa śpiewu, trzymając w dłoniach zapalone świece. Następnie rozpoczyna się liturgia słowa składająca się z dziewięciu czytań Pisma Świętego, które przeplatają modlitwy i psalmy responsoryjne. Lud zgromadzony w kościele gasi światła świec.

Wigilia paschalna - czytania:

• Pierwsze czytanie z Księgi Rodzaju (Rdz 1, 1 - 2, 2): stworzenie świata;
• Drugie czytanie z Księgi Rodzaju (Rdz 22, 1-18): ofiara Abrahama z syna Izaaka;
• Trzecie czytanie z Księgi Wyjścia (Wj 14, 15 - 15, 1): przejście Izraelitów przez Morze Czerwone);
• Czwarte czytanie z Księgi Proroka Izajasza (Iz 54, 4a. 5-14): obietnica Boga i przymierze;
• Piąte czytanie z Księgi Proroka Izajasza (Iz 55, 1-11): nowe przymierze;
• Szóste czytanie z Księgi Proroka Barucha (Ba 3, 9-15. 32 - 4, 4): przykazania Boga;
• Siódme czytanie z Księgi Proroka Ezechiela (Ez 36, 16-17a. 18-28): obietnica wyzwolenia Izraela;
• Ósme czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian - Epistoła (Rz 6, 3-11): śmierć Jezusa, wyzwolenie i nowe życie;
• Dziewiąte czytanie: Ewangelia według świętego Mateusza (Mt 28, 1-10 - rok A), Ewangelia według świętego Marka (Mk 16,1-8 0 rok B), Ewangelia według świętego Łukasza (Łk 24,1-12 - rok C): Zmartwychwstał Jezus.

Na wszystkie czytania składają się: siedem ze Starego Testamentu oraz dwa z Nowego Testamentu - epistoła oraz Ewangelia. W uzasadnionych przypadkach liczba czytań ze Starego Testamentu może zostać skrócona. Powinno zachować się trzy czytania, a w nagłych okolicznościach dwa. Zawsze musi zostać odczytane czytanie trzecie z Księgi Wyjścia, które traktuje o ucieczce Izraelitów przez Morze Czerwone. Przed rozpoczęciem odczytu z Nowego Testamentu następuje uroczyste odśpiewanie hymnu Chwała na Wysokości Bogu. Zapala się również świece ołtarzowe. Zaczynają grać organy i słychać bicie dzwonów. Potem następuje czytanie epistoły, a po niej odśpiewanie Alleluja. Po odczytaniu ostatniego czytania - Ewangelii, duchowny wygłasza homilię.

Zobacz także:

Baranek paschalny – co oznacza w Starym Testamencie? Dlaczego pojawia się w kontekście Wielkanocy?

Baranek paschalny upamiętnia historię ludu hebrajskiego oraz jego wyjścia z egipskiej niewoli. Święto Paschy, czyli Święto Wolności było celebrowane ucztą, podczas której uśmiercano to zwierzę i składano je w ofierze. Baranek paschalny występuje również w powiązaniu z postacią Jezusa oraz jego poświęceniem za ludzkie grzechy. Symbol ten pojawia się więc szczególnie często w okresie świąt Wielkanocnych.

Liturgia chrzcielna

W trzeciej części, określanej jako liturgia chrzcielna, udzielany jest chrzest katechumenom i odśpiewana zostaje litania do Wszystkich Świętych. Następuje również błogosławieństwo wody chrzcielnej poprzez zanurzenie w niej paschału.

Liturgia eucharystyczna

Ostatnią częścią Wigilii Paschalnej jest liturgia eucharystyczna. Najpierw duchowny modli się nad darami, a następnie wierni przyjmują Ciało Chrystusa. Potem odbywa się modlitwa po komunii i błogosławieństwo. Jeśli jednak procesja rezurekcyjna odbywa się wieczorem w Wielką Sobotę, obrzęd zakończenia jest pomijany. Kapłan z asystą udaje się do Grobu Pana. Odbywa się uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu i uroczyste śpiewy, a następnie rozpoczyna się procesja.

Ile trwa Wigilia Paschalna?

Liturgia Wigilii Paschalnej trwa dłużej niż zwyczajowa msza święta. Wierni uczestniczą w uroczystościach odbywających się w Wielką Sobotę od 1,5 do 2 godzin.

Jest to najważniejsza cześć Triduum Paschalnego, ale wierni nie mają nakazu uczestnictwa w tej ceremonii. Warto jednak pamiętać o tym, że Wigilia Paschalna wlicza się do obchodów Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. A to jest najważniejsze i nakazane święto dla katolików. Dlatego uczestnictwo w wielkanocnej mszy świętej jest już obowiązkowe.