Weles bóg o wielu obliczach. Słowianie uważali go za władcę podziemi oraz boga magii i bogactwa
Weles to jedno z bóstw słowiańskich. W dawnych wierzeniach pełnił wiele ważnych ról. To patron kupców, który ma moc przywoływania bogactwa. Często określa się go jako opiekuna bydła oraz władcę podziemi. Czy Weles siał postrach wśród Słowian, czy też był bogiem, który chronił i zsyłał dostatek?
- Kamila Kępa
W tym artykule:
- Kto to był Weles?
- Perun i Weles - jaka relacja łączy oba bóstwa?
- Przedstawienie i atrybuty Welesa
- Jak Welesa czcili Słowianie?
Kto to był Weles?
W wierzeniach dawnych ludów Słowiańskich Weles nie ma jednoznacznie ugruntowanej pozycji. To bóg, który na równi wzbudzał podziw, strach i szacunek. Często funkcjonuje również pod nazwą Wołosa. Jest określany jako słowiański bóg śmierci, ale również magii, handlu, bogactwa, rzemiosła i bydła. Pojawia się przede wszystkim w pisanych źródłach staroruskich, m.in. w średniowiecznej księdze dziejopisarskiej Powieść minionych lat oraz w apokryficznym tekście Chodzenie Bogarodzicy po mękach. Ludność słowiańska składała przysięgi na Welesa, co oznacza, że był on uważany również za boga sprawiedliwości i prawości. Wyjątek stanowili wojownicy, którzy przysięgali Perunowi, który był zarówno bóstwem niebios, jak i wojny.
Bóg Weles pojawia się często w kontekście świata zmarłych, jako pan zaświatów, który przeprowadza dusze zmarłych na drugą stronę, gdzie mogą wypocząć na zielonych łąkach. Jest też określany jako słowiański bóg magii. Wzmianka na ten temat pojawiła się w pochodzącym z XII wieku dziele literatury staroruskiej Słowo o wyprawie Igora. Weles jest tam opisany jako przodek wieszcza Bojana. Dlatego też w religii Słowian przypisano temu bóstwu połączenia ze światem wróżbitów, magów oraz poezją i sztuką.
Zobacz także:
Swarożyc - słowiański bóg ognia ofiarnego i domowego. Jakie miejsce zajmuje w mitologii słowiańskiej?
Swarożyc określany jako słowiański bóg ognia ofiarnego i domowego jest jedną z ważnych postaci wierzeń dawnych ludów. Przypisuje mu się zdolność okiełznania jednego z czterech żywiołów. Swarożyc uznawany jest za boga, który nauczył plemiona posługiwania się ogniem. Niektóre dawne przekazy łączą Swarożyca ze Swarogiem. Jak wygląda relacja bóstw słowiańskich?
Weles to także słowiański bóg bogactwa, które w czasach odległych było kojarzone głównie z posiadaniem bydła i gospodarskim dostatkiem. Z tego względu często określa się go mianem bydlęcego boga. W dawnych wierzeniach przypisywano mu moc ochrony wypasanych zwierząt. Bóstwo to miało zdolność do odpędzania wilków. Z Weselem wiąże się również postać Trzygłowa. Uważa się, że bóg Słowian połabskich jest późnym wcieleniem Welesa.
Czy Weles jest zły?
Weles w mitologii i folklorze jest przedstawiany jako bóg o wielu różnych obliczach. Jednym z nich jest opisywanie go jako potężnego i surowego boga podziemnego świata, który mocą nie ustępuje greckiemu Hadesowi. Weles był więc władcą Nawii, czyli miejsca, w którym gromadzą się dusze zmarłych. W rękach trzymał ognisty miecz oraz klucze, zaś wejścia do krainy zaświatów strzegł Żmij - skrzydlata postać ciemności i śmierci. W wielu przypadkach uważa się, że Żmij był zwierzęcym wcieleniem Welesa.
Perun i Weles - jaka relacja łączy oba bóstwa?
Postać Peruna i Welesa pojawia się w słowiańskim micie o stworzeniu świata, według którego powstał on z konfliktu tych dwóch bóstw. To przedstawienie trwającej w nieskończoność walki dobra ze złem, w której to Weles jest określany jako reprezentant sił nieczystych i przeciwnik władcy niebios - Peruna. Niektórzy badacze wskazują na to, że związek Welesa z podziemnym światem wynika z przegranej walki z bogiem piorunów, który za karę wtrącił go do świata zmarłych.
W przekładach języka czeskiego z XV i XVI wieku przydomek Weles był potocznie wykorzystywany w zwrotach, które w tłumaczeniu na język polski określić można jako: idź do diabła. W czasach po chrystianizacji został utożsamiony z czartem, który prowadzi spór z Bogiem.
Przedstawienie i atrybuty Welesa
Weles to bóg słowiański, który często przedstawiany jest jako postać o trzech twarzach. Jego zwierzęcymi odpowiednikami są:
- smok,
- wół,
- niedźwiedź
- byk.
Z postacią Welesa wiąże się też postać Żmija ze skrzydłami i wężowym ogonem. Atrybutem tego boga jest złoto, ponieważ jest panem dostatku i wszelkiej pomyślności.
Jak Welesa czcili Słowianie?
Weles jest jednym z bogów słowiańskich, którego pozycja nie jest jasno określona. Ze względu na to, że pojawia się obok Peruna - jednego z naczelnych bóstw dawnych wierzeń, jego rola nie może być bagatelizowana. Jest postacią, która w mitologii Słowian była obecna podczas stworzenia świata. Niektórzy badacze twierdzą jednak, że jest to bóstwo powstałe w późnych czasach, gdy na ziemię Słowian zaczęła wkraczać już nowa wiara chrześcijan.
Zobacz także:
Zabawy przy ognisku w Noc Świętojańską. Tradycje i rytuały na Noc Kupały
Niektóre święta są mocno zakorzenione w naszej słowiańskiej kulturze. Do tego stopnia, że chętnie obchodzimy je do dziś. Jednym z nich jest Noc Kupały, z którą związane są różne tradycje i rytuały. Sami zobaczcie, jakie zabawy przy ognisku w Noc Świętojańską warto wykonać.
Słowianie czcili Wesela, składając mu w ofierze czarnego, trzyletniego byka. W ten sposób proszono go o dobrobyt i opiekę. Jako bydlęcy bóg był tym, do którego zwracano się w szczególności w czasie, gdy trwał pomór bydła. Traktowano go również jako strażnika, który uchroni przed niebezpieczeństwem wypasane na pastwiskach zwierzęta hodowlane.