Świętowit - słowiański bóg wojny i urodzaju. Wspierał w bojach, a w czasie pokoju dbał o obfite dary

W tym artykule:

1. Kim był Świętowit?
2. Miejsce kultu Świętowita
3. Świętowit: symbol mocy i panowania
4. Jak czczono słowiańskiego boga Świętowita?

Kim był Świętowit?

Świętowit nazywany jest słowiańskim bogiem wojny i urodzaju. Jego imię oznacza świętego pana lub potężnego pana. Był czczony na zachodnich terenach Słowiańszczyzny wśród połabskich Słowian. Szczególnym kultem obdarzyli go Ranowie, czyli plemię, które dawniej zamieszkiwało wyspę Rugię.

Świętowitowi przypisywano szczególne moce. Wśród Połabian określano go najważniejszym bogiem Słowian. Na terenach nadbałtyckich był uznawany za potężnego władcę, który może zesłać pomyślność i przynieść wygraną w walkach. Był bogiem siły, urodzaju i mocy sprawczej. Opiekował się zgromadzonymi plonami, a w czasie walk zagrzewał do boju. Niektórzy badacze uznają, że Świętowit jest uosobieniem boga Peruna.

Zobacz także:

Kalendarz słowiański, czyli czas zespolony z naturą. Topienie Marzanny, Noc Kupały – jakie święta słowiańskie przetrwały do dzisiaj?

Kalendarz słowiański to zbiór świąt słowiańskich, z których wiele przetrwało po dziś dzień. Podstawą podziału czasu na dni i miesiące były zjawiska zachodzące w przyrodzie. Sprawdź, jak Słowianie przeżywali rok zgodnie z cyklem natury. Jakie święta słowiańskie praktykujemy dzisiaj?

Światowid czy Świętowit?

Świętowit bywa czasami błędnie nazywany Światowidem. Nie jest to poprawne założenie, ponieważ Światowid to posąg, który w XIX wieku został wyłowiony z rzeki Zbrucz. Obecnie stoi on w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Do znaleziska została przypisana nazwa Światowid, zaś jej autorami byli ówcześni uczeni.

Chociaż posąg wyłowiono z terenów wschodnich, które obecnie należą do Ukrainy, uznano, że pasuje on do przekazów dotyczących boga Świętowita, którego czcili plemiona zachodniosłowiańskie. Posąg Światowida nie jest tożsamy z bogiem Świętowitem. Badacze wskazują, że jest to przestawienie innego wojowniczego boga bądź czterech różnych bóstw.

Miejsce kultu Świętowita

Miejscem kultu Świętowita była świątynia na przylądku Arkona położona na wyspie Rugia. We wnętrzu świątyni, do której dostęp miał wyłącznie kapłan, znajdował się wielki, wysoki posąg w kształcie słupa, który miał wyciosane cztery twarze. Symbolizowały one cztery strony świata oraz cztery żywioły. Pod pomnikiem układano ofiary oraz łupy wojenne.

Wojownicy z każdej wyprawy oddawali Świętowitowi jedną trzecią dóbr zabranych z podbitych terenów. W 1168 roku świątynię w Arkonie wraz z posągiem bóstwa zniszczył najazd Duńczyków. Najwięcej na temat panowania tego słowiańskiego boga wojny napisał w XIII wieku średniowieczny duński kronikarz Saxo Gramatyk.

Zobacz także:

Jare Gody to pogańskie święto wiosny. Jak obchodzono powitanie nowej pory roku u Słowian?

Zanim nadeszła Wielkanoc, ludność słowiańska świętowała Jare Gody. Były to huczne obchody powitania budzącej się do życia przyrody, których początek wyznaczała wiosenna równonoc. W tym czasie celebrowano naturę i oddawano cześć władającym nią bóstwom. Niektóre z dawnych zwyczajów, jak na przykład topienie marzanny, wywodzą się właśnie z Jarych Godów.

Świętowit: symbol mocy i panowania

Świętowit to jeden z bogów Słowian, który był przedstawiany jako wszechmocny władca. Symbolami jego mocy były:

• zdobiony miecz - wskazywał na to, że Świętowit jest potężnym bogiem wojny,
• róg - określał Świętowita jako pana wszelkiego urodzaju i bogactwa,
• biały koń - wierzono, że nocą Świętowit przemierza na koniu pobliskie tereny i toczy wojny z wrogami.

Jak czczono słowiańskiego boga Świętowita?

Świętowit jako naczelne bóstwo Połabian był obdarzony szczególnym szacunkiem. Wznoszono do niego prośby w czasie wojen i pokoju. Ludy plemienne prosiły go o udane zbiory, wszelką pomyślność oraz odwagę i wygraną z walkach. Kapłan, który wchodził do świątyni Świętowita, wstrzymywał oddech, by nie skalać świętego miejsca. Przed świątynią gromadzono dary dla boga, zaś atrybuty bóstwa służyły do przeprowadzania wróżb, które wskazywały na jakość zebranych plonów oraz przyszłe działania wojenne.

Wróżba z białym koniem Świętowita

Biały koń, który był symbolem boga Świętowita, służył kapłanom do przeprowadzania wróżby. Była ona wykorzystywana przed najazdem na obce plemię i toczeniem walk. Wbite w ziemię włócznie ustawiano w trzech, skrzyżowanych ze sobą rzędach. Jeżeli zwierzę przechodziło przez ustawione przeszkody prawą nogą, oznaczało to powodzenie w boju, zaś jeśli uczynił to lewą nogą, brano to za zły znak i odwoływano walkę.

Święto Plonów na cześć boga Świętowita

Słowiańskie bóstwo o czterech twarzach było szczególnie czczone podczas Święta Plonów. Ludność plemienna gromadziła przed świątynią dary i składała w ofierze zwierzęta. Następnie urządzano wielką ucztę, a kapłan odczytywał wróżbę z rogu Świętowita. Jeżeli nalanego tam rok wcześniej wina bądź miodu nie ubyło, oznaczało to, że plony będą udane. Jeżeli zaś trunku zabrakło, był to znak, aby przygotować się na ciężki czas i szykować zapasy jedzenia. Po odczytaniu wróżby z rogu Świętowita, kapłan wylewał resztki napoju pod nogi posągu, oddawał cześć bóstwu i napełniał naczynie świeżym trunkiem.

Zobacz także:

Sabat Imbolc to celtyckie święto światła. Kiedy wypada? Data, historia, magiczne rytuały

Sabat Imbolc to dawne celtyckie święto obchodzone na początku lutego. Jego historia sięga odległych czasów, zaś obchody związane były z celebracją nadchodzącej wiosny i budzącej się do życia przyrody. W tym szczególnym czasie wyglądano przyjścia nowej pory roku, a wraz z nią pojawienia się dłuższych dni. Był to kult jasności, a rytuały związane z tym świętem odnosiły się do czynności oczyszczenia. Marzenia wypowiedziane podczas święta Imbolc, miały szansę się spełnić, zaś palone ogniska zwiastowały zakończenie panowania mroku.

Wśród bogów słowiańskich, Świętowit uznawany był za tego, który ma moc obdarzenia ludzi bogactwem. W święto odbywające się po zbiorze plonów, pieczono okrągły kołacz, za którym chował się kapłan. Następnie zadawał zgromadzonym na ucztowanie biesiadnikom, czy go widać. Kiedy oni odpowiadali twierdząco, mężczyzna zwracał się do słowiańskiego boga wojny i urodzaju z prośbą o to, aby pomnożył plony. Dzięki temu, gdy następnym razem plemię upiecze kołacz, będzie on tak wielkich rozmiarów, że w całości zakryje postać kapłana. To życzenie miało przywołać pomyślność i obfitość.