Św. Jan Chryzostom – wybitny i nieustępliwy kaznodzieja. Dlaczego „Złotousty”?

W tym artykule:

1. Życiorys świętego Jana Chryzostoma
2. Kogo i czego patronem jest św. Jan Chryzostom?
3. Jak i kiedy zginął święty Jan?
4. Dokonania świętego Jana Złotoustego
5. Dzień św. Jana w Polsce
6. Ikonografia chrześcijańska – Św. Jan Chryzostom

Życiorys świętego Jana Chryzostoma

Jan urodził się około 347 – 350 roku w Antiochii Syryjskiej (Turcja). Chłopiec pochodził z bogatej i szanowanej rodziny. Jego ojciec był oficerem, ale zmarł niedługo po urodzeniu swojego syna. Pełną opiekę nad Janem objęła matka, dzięki której został uczniem Libaniosa – znanego filozofa i Ammiana Marcellina – historyka.

Jan Chryzostom przyjął chrzest święty w wieku 20 lat. Od tego czasu poczuł pragnienie ascetycznego życia, dlatego w 371 roku opuścił swoje rodzinne miasto i udał się na pustynie. Życie pustelnicze negatywnie wpłynęło na zdrowie mężczyzny, dlatego powrócił do Antiochii. Jan najpierw pełnił funkcję lektora, następnie diakona, a w wieku 36 lat (377 rok) przyjął święcenia kapłańskie.

Kapłan głosił liczne przemówienia w kościołach i szybko został ogłoszony wybitnym kaznodzieją. Jan Chryzostom przyciągał do siebie tłumy wiernych, a także niezdecydowanych zachęcając do życia zgodnie z wartościami chrześcijańskimi. Złotousty bronił cierpiących i potrzebujących oraz zdecydowanie sprzeciwiał się wszelkim nadużyciom. Kapłan wznosił schronienia dla biednego ludu i krytykował przepych najbogatszych w mieście.

W 397 Chryzostom otrzymał tytuł biskupa Konstantynopola, a już 6 lat później został wysłany na banicję, ponieważ władzy nie podobały się słowa kierowane przeciwko rodzinie cesarskiej. Mimo wygnania, nieugięty Jan nadal głosił swoje przekonania – przesyłając listy do Konstantynopola. Cesarzowa Eudoksja i cesarz Arkadiusz wiedzieli, że muszą wygnać biskupa do miejsca, w którym powstrzymają jego działalność jako skutecznego kaznodziei. W ten sposób św. Jan Chryzostom miał zostać zesłany na wybrzeże Morza Czarnego do Pontu.

Kogo i czego patronem jest św. Jan Chryzostom?

Jan Złotousty został wybrany na patrona Konstantynopola. Święty czuwa nad duchownymi wygłaszającymi kazania i studentami teologii. Ponadto doktor Kościoła to orędownik w sytuacjach bez wyjścia i patron wygnańców.

Jak i kiedy zginął święty Jan?

Jan Chryzostom umarł 14 września 407 roku w mieście Comana. Po otrzymaniu rozkazu pobytu na wybrzeżu Morza Czarnego, wyruszył w daleką podróż. Tradycja Kościoła głosi, że nie dotarł do miejsca docelowego, a zmarł z przemęczenia i braku odpowiedniego ekwipunku. Podobno jego ostatnie słowa przed śmiercią brzmiały: „Chwała Bogu za wszystko”.

Po śmierci św. Jana jego ciało umieszczono w kościele Świętych Apostołów w Konstantynopolu. Następnie relikwie zostały przeniesione do Bazyliki św. Piotra w Rzymie, aby od 2004 roku ostatecznie powrócić do Konstantynopola, ale tym razem do katedry św. Jerzego.

Dokonania świętego Jana Złotoustego

Święty Jan Chryzostom był jednym z najwybitniejszych kaznodziejów i teologów wczesnego chrześcijaństwa. Jego życie przepełnione dynamicznymi kazaniami, reformami duszpasterskimi, walką z herezjami w oczach wiernych stało się wzorem świętości. W 1568 roku Jan został ogłoszony doktorem Kościoła przez papieża Piusa V.

Złotousty zasłynął z:

• Kaznodziejstwa – Jan znany był z doskonałych umiejętności przemawiania. Jego kazania wyróżniały się miłością, mądrością, chrześcijańską etyką, ale również ostrą krytyką w stosunku do m.in. złych praktyk społecznych, nadmiernego przepychu, wykorzystywania biednych. Przemówienia Złotoustego miały ogromny wpływ na wiernych i stanowiły inspirację dla świata świeckiego, duchownego oraz władzy.
• Reforma duszpasterska – Chryzostom jako biskup Konstantynopola, wprowadzał reformy duszpasterskie, które miały na celu poprawę życia duchowego i moralnego wiernych. Kapłan zachęcał do prostego życia, umiarkowania, a także troski o potrzebujących.
• Pisma teologiczne – Złotousty pozostawił po sobie bogate dziedzictwo pism teologicznych, w tym komentarze do Pisma Świętego, homilie, listy oraz traktaty na tematy teologiczne i moralne. Jego dzieła nieustannie stanowią podstawę studiów teologicznych i ważne źródło chrześcijańskiej myśli.
• Walka z herezjami – Jan Chryzostom był zaangażowany w walkę z różnymi herezjami. To odważny i bezkompromisowy biskup tworzył kazania, które często zawierały ostrzeżenia przed fałszywymi naukami oraz obronę ortodoksyjnej wiary chrześcijańskiej.
• Pomoc ubogim i chorym – doktor Kościoła kładł duży nacisk na pomoc potrzebującym i cierpiącym. W swoich przemówieniach zachęcał bogatych do hojności wobec ubogich, a także do troski o chorych oraz potrzebujących.

Sprawdź też:

Jozafat Kuncewicz – święty, który poświęcił swoje życie na rzecz pojednania i jedności chrześcijan

Jozafat Kuncewicz, gdy jako dziecko przebywał w cerkwi, zrozumiał ofiarę krzyżową i to wtedy doświadczył wewnętrznego pragnienia poświęcenia życia dla Jezusa. Chłopiec zauważył iskrę spadającą z krzyża, a później poczuł jak przekuwa ona jego serce. Biskup Jozafat troszczył się o wszystkich wiernych, potrzebujących i duchowieństwo unickie oraz nieustannie dążył do dialogu pojednania.

Najpopularniejsze dzieła św. Jana Chryzostoma

Święty Chryzostom pozostawił po sobie dzieła, które nadal wpływają na kształtowanie chrześcijaństwa, wśród nich można wyliczyć wiele pism teologicznych, kazań i listów. Najpopularniejsze to:

• „21 homilii o posągach do ludu Antiochii”,
• „Boska Liturgia św. Jana Złotoustego”,
• „Dialog O kapłaństwie”,
• „Homilie na List św. Pawła do Rzymian”.
• „Przeciw duchownym mieszkającym wspólnie z dziewicami".

Dzień św. Jana w Polsce

Wspomnienie świętego Jana Chryzostoma obchodzone jest 13 września w Kościele katolickim, a także czterokrotnie w Kościele prawosławnym zgodnie z kalendarzem gregoriańskim:

• 9 lutego,
• 12 lutego,
• 27 września,
• 26 listopada.

W tym dniach duchowni podczas nabożeństw przypominają słowa świętego doktora Kościoła i nawołują do pomocy drugiemu człowiekowi, a także praktykowania cnót chrześcijańskich.

Modlitwa do św. Jana Chryzostoma

Boże, mocy ufających Tobie, Ty sprawiłeś, że święty Jan Chryzostom wsławił się wymową i męstwem w znoszeniu prześladowań, oświeć nas jego nauką i umocnij przykładem nieugiętej cierpliwości. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Ikonografia chrześcijańska – Św. Jan Chryzostom

W ikonografii chrześcijańskiej św. Jan Chryzostom przedstawiany jest jako dojrzały mężczyzna z krótką brodą i często z widoczną łysiną na głowie. Złotousty ubrany w szaty biskupa rytu bizantyjskiego trzyma w ręku księgę lub zwój, głosi kolejne błyskotliwe kazanie lub podnosi rękę w geście błogosławieństwa.

Do głównych atrybutów biskupa Konstantynopola można zaliczyć również:

• krzyż,
• pióro,
• osiołka.

Jeśli w ikonografii występuje trzech kapłanów m.in. św. Bazyli Wielki i św. Grzegorz Teolog, to wśród nich znajduje się również św. Jan Chryzostom.

Przeczytaj również:

Św. Antoni Pustelnik – ojciec pustyni. Przyciągnął na pustkowie 6000 naśladowców

Św. Antoni Pustelnik znany jest również jako Antoni Wielki. Opat porzucił bogate i beztroskie życie, aby z pokorą udać się na pustynię. Antoni pragnął samotności, jednak przyciągnął tysiące eremitów. Wielokrotnie nękany przez szatana doświadczał boskiego wsparcia i nieustannie trwał w swojej pobożnej codzienności. Święty jest uznany za głównego przedstawiciela anachoretyzmu, czyli ruchu religijnego opartego na życiu w samotności i w otoczeniu praktyk ascetycznych, kompletacji, modlitwy, umartwiania.