Mokosz: bogini płodności i patronka kobiet. Nazywana jest słowiańską Matką Ziemią

W tym artykule:

1. Mokosz bogini - kim była?
2. Jak czczono boginię Mokosz?
3. Mokosz symbol

Mokosz bogini - kim była?

Mokosz to słowiański odpowiednik Matki Ziemi. Jako jedno z bóstw słowiańskich była czczona przez dawną ludność, głównie na terenach wschodnich. Wzmianka o niej pojawia się w kilku starych źródłach, w tym w średniowiecznej księdze Powieść doroczna. Mokosz była opiekunką kobiet oraz dzieci. Wierzono, że sprawuje opiekę nad ziemią i naturą. Pochodzenie jej imienia wiąże się z sanskryckim słowem makhá, które tłumaczy się jako szlachetny bądź bogaty. W takim ujęciu bogini Mokosz jest kojarzona z płodnością, obfitością i dostatkiem w ujęciu darów natury.

Niektórzy łączą imię bogini z prasłowiańskim słowem mok, które oznacza mokry bądź moczyć. Stąd też wyprowadza się obecne w ludowej obrzędowości czczenie matki ziemi wilgotnej. Kult ten przejawiał się m.in. składaniem obietnic na ziemię, wyznawaniem do niej swoich grzechów, kładzeniem na niej niemowląt i chorych oraz składaniem w jej wnętrzu ofiar dziękczynnych.

Zobacz także:

Weles bóg o wielu obliczach. Słowianie uważali go za władcę podziemi oraz boga magii i  bogactwa

Weles to jedno z bóstw słowiańskich. W dawnych wierzeniach pełnił wiele ważnych ról. To patron kupców, który ma moc przywoływania bogactwa. Często określa się go jako opiekuna bydła oraz władcę podziemi. Czy Weles siał postrach wśród Słowian, czy też był bogiem, który chronił i zsyłał dostatek?

Mokosz bogini tkactwa

Mokosz bogini pojawia się w folklorze. Jest to pozostałość jej silnego kultu na dawnych ziemiach Rusi. Mokosz jest też znana pod nazwą Mokosza lub Mokusza. Z czasem nabrała cech demonicznych i przedstawiana była jako postać kobiety o olbrzymich dłoniach i głowie, która w nocy przędzie wełnę oraz zajmuje się strzyżeniem owiec. Nie dawała spać domownikom, ponieważ w domu roznosił się dźwięk kołowrotka. Składano jej ofiary w postaci kłębków wełny.

Według ludowych legend odwiedzała domowników w czasie postu, aby sprawdzić, jak radzą sobie z przędzeniem lnu oraz strzyżeniem. Przez wzgląd na to, że nici w przekazach mitycznych i legendach wiążą się z ludzkim losem, postać Mokosz bywa czasami łączona z inną boginią słowiańską Dolą, która jest personifikacją ludzkiego przeznaczenia.

Mokosz - bogini czy demon?

Badacze zastanawiają się, czy Mokosz zajmowała wysoką pozycję w panteonie bóstw słowiańskich. Z racji tego, że często była przedstawiana w towarzystwie duchów, straszydeł oraz wił, czyli dusz dziewcząt zmarłych w młodym wieku, niektórzy nie utożsamiają jej z boginią ale określają jako demona słowiańskiego. Dodatkowym argumentem poświadczającym słuszność tej tezy jest pośrednia rola postaci żeńskich. W mitologii Słowian to bogowie, tacy jak Perun, Świętowit czy Swaróg są odpowiedzialni za powstanie świata. Męskie bóstwa władają niebiosami, są potężni i wpływają na losy wojowników.

Jak czczono boginię Mokosz?

Mokosz to bogini wschodniosłowiańska, której kult związany był z ziemią, przyrodą i urodzajem. Cześć oddawano jej przede wszystkim, kiedy nastawał okres żniw oraz zbiorów. Wznoszono do niej modły w czasie suszy, prosząc o uratowanie plonów.

Mokosz była słowiańską boginią płodności i kobiecości. Szczególnym dla niej okresem był wysiew ziaren. Wówczas Mokosz jako Matka Ziemia była obdarzana szczególnymi względami. W tym wiosennym okresie ziemię traktowano jak ciężarną kobietę, ponieważ w wypuszczaniu plonów dostrzegano analogię z procesem rodzenia dziecka. Starano się więc obchodzić z nią w delikatny sposób - nie można było orać ziemi, wbijać w nią kołków ani wyrywać z niej trawy. Okazywano jej szacunek, a za każde odstępstwo przepraszano. Określano ją mianem świętej, zaś aby latem zebrać lepsze plony, na ziemi odbywały się stosunki seksualne. Oprócz tego składano jej ofiary, na przykład poprzez zakopanie jedzenia.

Wraz z ziemią oddawano kult Mokosz. Słowianie wierzyli w jej lecznicze właściwości. Z tego względu na ziemi kładziono noworodki bądź chore dzieci oraz osoby dorosłe potrzebujące ratunku. W ten sposób proszono boginię o pomoc.

Zobacz także:

Dadźbóg - słowiański bóg Słońca. Jego moce przyciągają bogactwo

Dadźbóg to słowiański bóg Słońca i ognia. Był obdarzany czcią przez wschodnie plemiona Słowian. W mitologii często określa się go jako syna Swaroga. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?

Mokosz symbol

Symbol bogini Mokosz to cztery mniejsze romby umieszczone w symetrycznym układzie, które przedziela równoramienny krzyż. Słowianie wykorzystywali go jako znak ochronny, który wspomagał kobiety przy porodzie. Mokosz znak to także oznaka kobiecej siły oraz mądrości. Wierzono, że dzięki niemu domowe ognisko jest zabezpieczone przed działaniem złych mocy.

Bogini Mokosz kojarzona jest także z postacią kobiety ciężarnej, młodej matki otoczonej dziećmi bądź niewiasty z włosami zaplecionymi w warkocz lub rozpuszczonymi na wietrze. Jej atrybutami w folkowym ujęciu są kołowrotek i kłębek wełny.