Pełni tajemnic bogowie słowiańscy. Jak się nazywały oraz jakie funkcje pełniły bóstwa słowiańskie?

W tym artykule:

1. Słowiańscy bogowie: co o nich wiadomo?
2. Bogowie słowiańscy i ich funkcje
3. Imiona bogów słowiańskich
4. Imiona bogiń słowiańskich
5. Najważniejszy Bóg Słowian

Bóstwa słowiańskie nie stanowią jednego spójnego systemu religijnego. Z powodu braku przekazów piśmiennych trudno jest ustalić to, jaki zasięg kultu posiadali poszczególni bogowie. Prawdopodobnie zależne było to od tego, jakie ziemie zasiedlali dawni Słowianie. Z tego względu panteon bóstw słowiańskich bywa pełen niejasności i często można spotkać się z tym, że jeden bóg widnieje pod różnymi imionami bądź przypisane są do niego różne funkcje i moce.

Słowiańscy bogowie: co o nich wiadomo?

Przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I w 966 roku, dawni Słowianie posiadali własny system wierzeń. Mitologia słowiańska i bogowie znajdujący się z niej byli ściśle powiązani z potęgą przyrody, żywiołami oraz zjawiskami naturalnymi. Wraz z nadejściem chrześcijaństwa duchowieństwo starało się zatrzeć ślady dawnej religii. Stosowano w tym celu przede wszystkim dwie taktyki. Jedną z nich było przypisywanie bogom pogańskim cech demonicznych. Miało to skutecznie zniechęcić ludność słowiańską do oddawania im czci. Z drugiej zaś strony niektórzy bogowie, a w szczególności przywiązane do nich cechy, były zawłaszczane przez chrześcijaństwo i dopisywane postaciom świętych. Zabieg ten miał na celu oswoić ludy Słowian i pokazać, że nowa i stara religia mają wiele elementów wspólnych.

Mimo licznych prób zatarcia śladu po bóstwach słowiańskich funkcjonowały one w kręgach szlachty i rycerstwa jeszcze przez kolejnych kilkaset lat. Najdłużej pamięć o nich przetrwała wśród chłopstwa. Na początku XX wieku na ternach wiejskich obecne były zwyczaje odnoszące się do pierwotnych wierzeń Słowian.

Zobacz także:

Kalendarz słowiański, czyli czas zespolony z naturą. Topienie Marzanny, Noc Kupały – jakie święta słowiańskie przetrwały do dzisiaj?

Kalendarz słowiański to zbiór świąt słowiańskich, z których wiele przetrwało po dziś dzień. Podstawą podziału czasu na dni i miesiące były zjawiska zachodzące w przyrodzie. Sprawdź, jak Słowianie przeżywali rok zgodnie z cyklem natury. Jakie święta słowiańskie praktykujemy dzisiaj?

Bogowie słowiańscy i ich funkcje

Słowianie byli politeistami. Oznacza to, że wierzyli w więcej niż jednego boga, zaś każdy z nich pełnij inną funkcję i był ściśle powiązany z siłami przyrody. W mitologii słowiańskiej pojawiają się bóstwa reprezentujące wielką siłę natury. Oddanie im czci było równoznaczne z wypraszaniem wszelkich łask.

Bogowie wspomagali ludność w gromadzeniu zapasów jedzenia oraz dodawali waleczności i odwagi. Oprócz tego chronili od klęsk żywiołowych oraz wszelkiego zła. W wierzeniach starosłowiańskich znaleźć można boga ziemi, nieba, piorunów i wojny. Według słowiańskich mitów to bogowie nauczyli ludzi korzystania z ognia oraz pokazali, jak walczyć z dzikimi zwierzętami, łowić ryby, polować, sadzić rośliny i tworzyć osady.

Imiona bogów słowiańskich

W panteonie bogów Słowiańskich znaleźć można następujące postacie:

• Perun - bóg błyskawic, burzy, piorunów i nieba. Uznawany także za słowiańskiego boga waleczności i męstwa.
• Weles - władca podziemi i bóg zmarłych. Opiekował się duszami przybyłymi do Nawii, czyli zaświatów. Był też uznawany za patrona bydła. Przedstawiany jako postać o trzech twarzach. Wiązano z nim śpiewaków, poetów i artystów.
• Swaróg - patron kowalstwa i bóg ognia niebieskiego. Przez niektórych badaczy uważany za ojca Swarożyca oraz Dadźboga.
• Swarożyc - słowiański bóg ognia ofiarnego i domowego.
• Dadźbóg - słowiański bóg Słońca. Często jest określany również jako bóg dostatku i płodności.
• Świętowit - bóg niebios, urodzaju, słońca, ognia i wojny. Przestawiany jako postać o czterech głowach zwróconych w cztery strony świata. Jego imię tłumaczy się jako: ten, który widzi.
• Rod - opiekun rodziny i patron przodków, którego imię wywodzi się od słowa plon.
• Strzybóg - pan wiatru i dostatku.
• Trygław - określany często jako Trzygłów bądź Trzygław. Był czczony na terenach pomorskich. Był to bóg o trzech twarzach, którego atrybutem był czarny koń.
• Jarowit - bóg młodości, energii, odrodzenia i płodności. Często określany jako bóg wiosny. Znany również jako wschodniosłowiański Jaryła. Słowianie oddawali mu cześć podczas święta Jarych Godów.
• Chors - patron i władca nocy, którego atrybutem jest Księżyc. Cześć oddawali mu Słowianie Wschodni.
• Czernoboh i Biełboh - bogowie dwóch przeciwstawnych sił - dobra i zła.

Imiona bogiń słowiańskich

W wierzeniach i mitach słowiańskich bardzo ważną część stanowiły żeńskie postacie. Do najważniejszych z bogiń zaliczyć można:

• Mokosz - bogini kobiet i opiekunka domowego ogniska oraz dzieci. Często określana jako Matka Ziemia.
• Dziewanna - władczyni lasów, zwierząt i łowów. Opiekunka dzikiej przyrody.
• Marzanna - bogini zimy oraz śmierci.
• Dola - władczyni losu i przeznaczenia.

Zobacz także:

Zabawy przy ognisku w Noc Świętojańską. Tradycje i rytuały na Noc Kupały

Niektóre święta są mocno zakorzenione w naszej słowiańskiej kulturze. Do tego stopnia, że chętnie obchodzimy je do dziś. Jednym z nich jest Noc Kupały, z którą związane są różne tradycje i rytuały. Sami zobaczcie, jakie zabawy przy ognisku w Noc Świętojańską warto wykonać.

Najważniejszy Bóg Słowian

Ze względu na znikomą liczbę zachowanych źródeł piśmiennych, trudno jest ustalić ścisłą hierarchię i określić kto był najważniejszym bogiem Słowian. Według badaczy kult bóstw różnił się w zależności od rejonu.

Do kręgu naczelnych bóstw Słowian badacze zaliczają Peruna i Welesa jako postacie, które pojawiają się w mitach dotyczących stworzenia świata. Dodatkowo Perun był władcą gromów i piorunów, które były otoczone szczególnym szacunkiem i określały najwyższy przejaw boskich mocy. Również Świętowit nazywany bogiem zwycięstwa zajmuje czołowe miejsce w panteonie bogów, których czcili Słowianie. Według innych przekazów to Swarożyc jako bóg ognia pełni nadrzędną funkcję w pierwotnych wierzeniach.