Kamica żółciowa - grupa ryzyka i dieta

Często nawet nie podejrzewasz, że w twoim pęcherzyku żółciowym utworzyły się złogi cholesterolowe, zwane popularnie kamieniami. Pęcherzyk żółciowy pozbywa się cholesterolu i bilirubiny oraz innych szkodliwych substancji, uwalniając je do dróg żółciowych, a dalej do dwunastnicy. Nadmierne stężenie cholesterolu we krwi albo zastój żółci w pęcherzyku powoduje powstawanie kamieni.
Czy jesteś w grupie ryzyka?
W wielu przypadkach ta choroba jest bezobjawowa i daje o sobie znać dopiero w momencie, gdy kamyczki zatkają drogi żółciowe. Narażasz się na kamicę, jeżeli: jesz zbyt wiele tłuszczów zwierzęcych, nie dbasz o odpowiednią ilość błonnika w diecie, ciągle wypróbowujesz cudowne diety odchudzające wywołujące efekt jo-jo. To schorzenie dotyka też kobiety, które wielokrotnie rodziły oraz te stosujące pigułki antykoncepcyjne lub hormonalną terapię zastępczą. Trudno jest rozpoznać kamicę, bo objawy nie są charakterystyczne i mogą świadczyć również o innych schorzeniach. Wzdęcia, zgaga i uczucie przepełnienia w pierwszej kolejności zwykle nie są kojarzone z tą dolegliwością. Małe kamyczki nie dają o sobie znać, większe mogą zaczopować przewody żółciowe, powodując żółtaczkę, stan zapalny, ostry ból oraz wymioty. Bardzo często choroba ujawnia się właśnie poprzez napadowy ból w prawym podżebrzu promieniujący do prawej łopatki występujący po zjedzeniu ciężkostrawnego posiłku. Jest to najbardziej powszechny objaw kamicy żółciowej, ale można również spotkać się z zażółceniem spojówek oraz skóry, odbarwieniem stolca i ściemnieniem moczu. Od przebiegu kamicy żółciowej i towarzyszących jej dolegliwości zależy rodzaj zaleceń żywieniowych.
Jeszcze nic nie boli
Jeżeli nie odczuwasz żadnych dolegliwości i nie masz schorzeń wymagających specjalnych zaleceń dietetycznych, wskazane jest stosowanie pełnowartościowej diety. Nie jest konieczne wprowadzanie specjalnych ograniczeń żywieniowych.
POWINNAŚ JEDNAK PAMIĘTAĆ, BY:
1 Jeść 5 posiłków dziennie, w 2–3-godzinnych odstępach. Kieruj się zasadą: mniej, ale częściej.
2 Nie spieszyć się podczas jedzenia, dokładnie żuć każdy kęs i delektować się smakiem potrawy. Podczas posiłku skup się wyłącznie na nim, nie oglądaj telewizji, nie czytaj książek. Po prostu jedz.
3 Wybierać techniki pozwalające przygotować lekkostrawne potrawy. Warzywa, mięso, ryby gotuj na parze, piecz w folii lub pergaminie, nie używając tłuszczu. Jeśli chcesz używać patelni, to jedynie grillowej, na której możesz przygotować posiłek, nie kąpiąc go w tłuszczu.
4 Zadbać, aby w twoim menu nie brakowało produktów z błonnikiem. Zwiększają one perystaltykę jelit, przez co tworzy się mniej soli żółciowych wchodzących w skład kamieni. Wskazane jest też jedzenie otrębów pszennych, kaszy gryczanej, pieczywa razowego, owoców i warzyw.
5 Wyeliminować z diety lub znacznie ograniczyć produkty zawierające tłuszcze zwierzęce, które powodują silne skurcze pęcherzyka, a w konsekwencji nasilenie dolegliwości bólowych.
6 Unikać potraw z roślin strączkowych (fasoli, grochu, soczewicy, bobu). Zrezygnuj też z kapusty, pora, gruszek, śliwek i czereśni ze względu na ich właściwości wzdymające.
7 Wszystkie posiłki zjadać bezpośrednio po przygotowaniu. Niewskazane jest długotrwałe ich przechowywanie, zmniejszające wartości odżywcze, jak również zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji pokarmowych. Warto codziennie z każdym posiłkiem jeść dozwolone owoce i warzywa.
W przewlekłej kamicy żółciowej
W przewlekłej kamicy żółciowej zdarza się, że po zjedzeniu jakiegoś posiłku zaczyna cię pobolewać pod prawym żebrem, zdarzają się też nudności i zgaga. Wówczas powinnaś zabawić się w detektywa: bacznie obserwować wpływ spożywanych produktów na samopoczucie i pozbyć się z jadłospisu tych, które powodują dolegliwości bólowe.
NAJCZĘŚCIEJ TAKIE DZIAŁANIE PRZYPISUJE SIĘ :
1 Produktom zawierającym tłuszcze zwierzęce, np. tłustym wędlinom, podrobom, tłustym serom, śmietanie, kiełbasom oraz fast foodom. Z mięs i ryb zaleca się wybierać chude gatunki, czyli mięso drobiowe, cielęcinę, dorsza, sandacza, morszczuka. Widoczny tłuszcz z mięsa i wędlin powinno się usuwać.
2 Produktom zawierającym kwas szczawiowy, np. szpinakowi, rabarbarowi, szczawiowi.
3 Potrawom smażonym – po ich spożyciu następuje skurcz woreczka żółciowego i nasilenie dolegliwości bólowych. Podobnie jest po zjedzeniu produktów pikantnych, np. z dodatkiem pieprzu albo papryki, a także marynat i konserw, które są ciężkostrawne.
4 Produktom posiadającym właściwości wzdymające, czyli fasoli, grochowi, bobowi, soczewicy, kapuście, cebuli, czosnkowi, czereśniom, śliwkom, gruszkom, brokułom. 5 Jajkom – żółtko może powodować silne skurcze pęcherzyka żółciowego. Same białka można jeść w dowolnych ilościach.
6 Kiedy pojawia się ból, trzeba także zrezygnować z produktów o wysokiej zawartości błonnika. Owoce najlepiej spożywać w postaci przecierów albo soków. Warto sięgać po jabłka, brzoskwinie, banany, morele, truskawki, jagody, maliny i borówki. Warzywa powinno się jeść rozdrobnione i ugotowane. Wskazana jest marchew, pomidory, pietruszka, ziemniaki, seler, buraki, cukinia i zielona sałata. Do warzyw i zup przed podaniem dobrze jest dodawać oleje roślinne lub oliwę.
Niezmiernie istotne jest regularne spożywanie posiłków. Żółć jest wytwarzana przez wątrobę i gromadzona w woreczku żółciowym. Zjedzenie pokarmu zawierającego tłuszcz jest impulsem do wywołania skurczu woreczka i wyrzutu jego zawartości. Regularne spożywanie posiłków pozwala na stopniowe opróżnianie woreczka z żółci i zmniejsza ryzyko występowania bólów brzucha.
Podczas ataku
Jeżeli odczuwasz ból w prawym podżebrzu, a dodatkowo towarzyszą mu nudności, wymioty oraz podwyższona temperatura ciała, prawdopodobnie powstał w twoim organizmie ostry stan zapalny pęcherzyka żółciowego. W takiej sytuacji przez jeden dzień stosuje się głodówkę, podczas której podaje się tylko słabą niesłodzoną herbatę, przegotowaną wodę, napary ziołowe (z rumianku lub mięty). Gdy poczujesz się lepiej, możesz jeść rzadkie kleiki na wodzie, rozcieńczone soki owocowe (niekwaśne), potem drobne kaszki, sucharki oraz purée z ziemniaków i marchewki. Jeśli ostre objawy ustąpią (po 2–3 dniach), zacznij do posiłków dodawać mleko – na początek 2–3 łyżki. Mleko trzeba gotować osobno, a potem wymieszać z ugotowaną kaszą manną lub purée ziemniaczanym.
Przykładowy jadłospis
Śniadanie: bułka pszenna, ser twarogowy chudy (80 g), przecier z jabłek i truskawek (200 g), jogurt naturalny (250 g), szklanka herbaty II śniadanie: kasza manna na mleku (150 g), sok wielowarzywny (250 ml) Obiad: kurczak gotowany (170 g) w warzywach (marchew, seler i pietruszka – 200 g), ziemniaki gotowane (3 szt.), kompot jabłkowy (250 ml) Podwieczorek: budyń waniliowy (200 g), szklanka herbaty malinowej Kolacja: chleb pszenny czerstwy (2 kromki), sola gotowana na parze (200 g), 2 liście sałaty, koktajl z jogurtu, mleka i jagód (250 ml) sok z marchwi (250 ml)