Pisanki, kraszanki, malowane jaja wielkanocne
Barwne jaja wielkanocne nazywa się kraszankami, malowankami lub byczkami – gdy są gładkie, bez wzoru. Tradycyjne kraszanki powstają przez gotowanie jajek w roślinnym wywarze.
- Naj
Kraszanki
Kraszanki to barwione naturalnymi pigmentami, ozdobne jajka wielkanocne. Wybrany kolor skorupki można uzyskać na wiele sposobów gotując jajka w:
- łupinach cebuli (kolor brązowy, rudy);
- korze dębu, olchy lub łupiny orzecha włoskiego (kolor czarny);
- korze młodej jabłoni lub kwiatach nagietka (żółtozłocisty);
- płatkach kwiatów ciemnej malwy (kolor fioletowy);
- pędach młodego żyta lub listkach barwnika (kolor zielony);
- soku z buraka (różowy).
Łatwiejszy sposób? Kup gotowe farbki w sklepie i zamocz w nich jajka. Po chwili kraszanki będą gotowe.
Pisanki
Jaja pokryte wzorem to pisanki. Wykonuje się je metodą batiku (maluje woskiem i wkłada do barwnika) lub rytowania: na gładkim jajku wyskrobuje się ostrym przedmiotem wzory. Z jajkami wiąże się mnóstwo wierzeń ludowych. Choćby takie, że mogą one odwracać nieszczęścia i niweczyć zło. Dlatego jaja zakopywano pod węgłem budowanych domów, rzucano je w płomienie podczas pożaru, a przed rozpoczęciem prac wiosennych kładziono w bruzdy zagonów. Wierzono, że kto wrzuci pisankę do miski z woda, a potem się w tej wodzie umyje – zachowa zdrowie i urodę. A jeśli położyć je pod pniem drzew owocowych – zapewni to obfitość owocowania. Z kolei zmieszanie skorupek z pisanek z karmą drobiu sprawi, że ptaki będą się dobrze niosły, a pisklęta – dobrze chowały. Wieszane na gałązkach kolorowe wydmuszki symbolizowały wiosnę, przyspieszały zmianę pór roku i wegetację. Gotowane i smażone jajko dawano pasterzom wypędzającym bydło na pierwszy wiosenny wypas: chroniło to przed wilkami, chorobami i złymi czarami.