Nauka szycia: sploty tkackie - rodzaje, właściwości oraz ich budowa

Sploty tkackie - budowa tkaniny

Nim opiszemy najważniejsze sploty tkackie, przypomnijmy sobie pokrótce budowę tkaniny. Tkanina utworzona jest z dwóch układów nitek: OSNOWY i WĄTKU, które przeplatają się pod kątem prostym. Osnowa ułożona jest wzdłuż tkaniny (długość materiału), a jej nitki są mocne, skręcone i naprężone. Wątek biegnie prostopadle do osnowy (szerokość materiału), a naprężenie jego nitek jest mniejsze niż w przypadku osnowy. Na budowę i typ tkaniny składają się: rodzaje włókien, grubość nitek osnowy i wątku, splot oraz liczba nitek osnowy i wątku.

Photo: archiwum Burda

Sploty tkackie

Splotem tkackim określamy porządek przeplatania się osnowy i wątku w tkaninie. To, w jaki sposób został utkany dany materiał ma wpływ na jego właściwości i sposób użytkowania. Ze względu na strukturę i wygląd wyrobu wyróżniamy następujące sploty tkackie:

- sploty zasadnicze (podstawowe): płócienny, skośny, atłasowy i satynowy
- sploty pochodne od zasadniczych

Do każdego splotu dołączamy rysunek poglądowy, dzięki któremu łatwiej będzie zrozumieć opis przeplatania się nitek wątku i osnowy.

ZOBACZ TAKŻE:

Nauka szycia na maszynie – podstawy i początki. Część 1

Jak zacząć szyć na maszynie? Jak nauczyć się szyć na maszynie? Zobacz od jakich ćwiczeń rozpocząć naukę szycia na maszynie!

Jak szyć różne rodzaje materiałów?

Jak szyć na maszynie tkaniny, dzianiny i materiały specjalne? Dzisiejsze sklepy z materiałami oferują niezliczone ilości rozmaitych tkanin i dzianin. Większość z nich podczas szycia na maszynie nie sprawi ci kłopotów, są jednak i takie, które będą wymagały od ciebie specjalnego traktowania. Poniżej znajdziesz wskazówki dotyczące tego, jak szyć na maszynie poszczególne rodzaje materiałów.

Książki o szyciu dla początkujących: nasz ranking

Kompendia wiedzy z najważniejszymi tematami w jednym miejscu. Sprawdź wybory naszej redakcji i polecane książki!

Sploty płócienne

To najprostszy splot tkacki, który jest jednocześnie bazą do tworzenia splotów pochodnych. W splocie tym długości przeplotów wątku i osnowy są równe. Jak nazwa wskazuje – ten splot jest charakterystyczny dla materiałów zwanych płótnem. Spotkamy go głównie w materiałach bawełnianych i lnianych przeznaczonych na pościele czy obrusy. Materiały te (dzięki splotowi płóciennemu) są bardzo wytrzymałe i odporne na ścieranie.

Photo: archiwum Burda

Pochodne od splotu płóciennego to splot:

- rypsowy - powstaje poprzez wydłużenie przeplotu wątku bądź osnowy o określoną liczbę nitek. Może być regularny (długości przeplotów są równe) lub nieregularny (długości przeplotów są zmienne).
- panama - tworzy się poprzez jednoczesne wydłużenie przeplotów osnowy oraz wątku. Uzyskujemy wówczas na tkaninie efekt kostki. Wśród splotów panamowych wyróżniamy regularne oraz nieregularne. W splocie panamowym regularnym (grubość nitek wątku i osnowy jest taka sama) tworzy się efekt szachownicy na tkaninie. W splocie panamowym nieregularnym otrzymujemy efekt kostki o większych i mniejszych polach.

Photo: archiwum Burda

Sploty skośne

Splot ten rozpoznać można po skośnych rządkach punktów pokryć. Powstaje, gdy nitka wątku/osnowy przebiega pod jedną i nad dwiema bądź kilkoma nitkami osnowy/wątku. W każdym rzędzie nitka wątku/osnowy przesuwa się o jedną nitkę osnowy/wątku w prawo bądź w lewo. Tworzą się wówczas skośne rzędy na powierzchni tkaniny (choć nitki krzyżują się pod kątem prostym). Tkaniny utworzone ze splotu skośnego są miększe i lepiej się układają (w porównaniu do splotu płóciennego). Najczęściej splot skośny znajduje zastosowanie w tkaninach wełnianych.

Photo: archiwum Burda

Pochodnymi od splotów skośnych są: splot skośny wzmocniony, skośny łamany (tzw. jodełka) i skośny wielorządkowy.

Sploty atłasowe/satynowe

Podobnie jak w splotach skośnych, w splocie atłasowym wątek także przebiega nad lub pod większą liczbą nitek osnowy, ale punkty przeplotu nitek wątku i osnowy nie tworzą ciągłych linii skośnych – są rozproszone w określonym porządku, a zatem mało widoczne. Stąd też tkaniny o splocie satynowym bądź atłasowym są gładkie i zazwyczaj połyskliwe.

Splot satynowy powstaje, gdy przeploty nitki osnowy pokrywają wątek, a pozostała powierzchnia splotu jest pokryta luźno leżącymi nitkami wątku. Gdy uzyskamy splot satynowy na prawej stronie tkaniny – na lewej widoczny będzie splot atłasowy. Sploty satynowe bądź atłasowe mają zastosowanie głównie w tkaninach z nitek z połyskiem (podkreślają połysk przędzy) – bardzo dobrym przykładem jest tutaj jedwab, czy jak sama nazwa splotów wskazuje – tkaniny atłasowe bądź satyny.

Wśród splotów satynowych i atłasowych wyróżniamy sploty pochodne: wzmocnione i nieregulowane.

Photo: archiwum Burda

PRZECZYTAJ TEŻ:

Krepa satynowa: piękna z każdej strony tkanina. Jak ją szyć, prać i prasować?

Ta tkanina miękko otula sylwetkę, układając się w delikatne fałdy. Elegancka krepa satynowa jest idealna na specjalne okazje. Przed przystąpieniem do szycia warto się czegoś o niej dowiedzieć.

Nauka szycia: Nici - ich rodzaje oraz zastosowania

Bez nici nie ma szycia! Bawełniane, jedwabne a może syntetyczne - jak dobrać odpowiednie nici do szycia maszynowego i ręcznego, by praca była łatwiejsza? Jakie nici dobrać do konkretnego materiału czy rodzaju garderoby i po czym poznać dobrą nić do szycia? Przygotowaliśmy dla Was najważniejsze informacje o niciach!

Jaki wpływ ma splot na właściwości tkaniny?

To właśnie rodzaj splotu decyduje o trwałości, miękkości oraz rozciągliwości materiału. Im więcej w danym splocie występuje punktów przewinień osnowy z wątkiem, tym tkanina wykazuje większą wytrzymałość na rozciąganie. Dzięki zastosowaniu splotów złożonych (np. o dwóch wątkach), materiał jest elastyczny i zapewnia lepszą izolacje cieplną. Tkaniny o dużej liczbie powiązań osnowy z wątkiem są odporne na ścieranie – przez to też materiał staje się sztywniejszy i mniej podatny na układanie. Powierzchnia tkaniny jest tym bardziej gładka im dłuższe pozostają w splocie odcinki niepowiązanych nitek. Materiały te charakteryzują się również większym połyskiem (satyna czy atłas).