Rozwód kościelny: ile kosztuje i od czego zacząć proces unieważnienia związku małżeńskiego?

Rozwód kościelny - jak wygląda?

Unieważnienie związku małżeńskiego nie jest proste - składa się z wielu etapów, a decyzja zależna jest od sędziego kościelnego, który orzeka, czy podane powody są wystarczające. Ważne jest dobre uzasadnienie oraz powołanie wiarygodnych świadków, którzy będą zeznawać na Twoją korzyść - prawo kanoniczne wymaga, by były to trzy osoby. Cały proces może trwać nawet 3 lata - jednak jest to zależne od ilości zebranych dowodów, podanego powodu unieważnienia oraz ilości powołanych świadków.

Rozwód kościelny - ile kosztuje?

Koszt rozwodu kościelnego jest zależny od wielu czynników - między innymi od lokalizacji, potrzeby powołania dodatkowych organów (adwokat, biegły sądowy), a także od sytuacji materialnej składającego wniosek.

Podstawowym kosztem rozwodu kościelnego jest opłata opłata sądowa dla danego sądu kościelnego i wynosi - w zależności od diecezji - od 1500 do 2500 zł. Dodatkowo, może pojawić się konieczność sporządzenia opinii przez biegłego sądowego - choć nie zawsze jest ona wymagana. W takim przypadku koszt rozwodu wzrasta o kolejne 200 - 500 zł.

Dodatkowe koszty generować może również zatrudnienie adwokata kościelnego - o ile któraś ze stron zdecyduje się na taką współpracę. Jego wynagrodzenie zależne jest od zakresu usług, jakie świadczy - jednorazowa porada to koszt około 200 zł, w przypadku pełnego procesu sądowego może to być nawet 3500 zł.

Osoby o złej sytuacji materialnej mogą ubiegać się o zwolnienie z kosztów przeprowadzenia rozwodu kościelnego. W tym celu najlepiej przedstawić zaświadczenie o wysokości dochodu (można je uzyskać w urzędzie skarbowym). Aby otrzymać taki dokument, wymagane jest złożenie wniosku do naczelnika urzędu skarbowego oraz uiszczenie opłaty skarbowej. Na tej podstawie sąd kościelny może zwolnić osoby ubogie z wszelkich opłat.

Unieważnienie małżeństwa kościelnego - od czego zacząć?

Pierwszym krokiem w celu uzyskania rozwodu kościelnego jest określenie, jaki istniejący powód może być podstawą do unieważnienia związku małżeńskiego. Prawo kanoniczne jasno określa, w jakich przypadkach można otrzymać rozwód, dlatego warto skonsultować się np. z prawnikiem, który pomoże skonstruować tzw. skargę powodową, czyli wniosek o rozwód, oraz dobrze uargumentować wniosek.

Małżeństwo może zostać uznane za nieważne, gdy:

• jedno lub oboje z partnerów jest w wieku młodocianym (w przypadku kobiet poniżej 14 r.ż, w przypadku mężczyzn poniżej 16 r.ż.),
• partner jest niezdolny płciowo (impotencja)
• jedna lub obie ze stron jest już w innym związku małżeńskim,
• występuje różnica wyznań religijnych (czyli gdy jedna ze stron jest osobą spoza religii katolickiej),
• mężczyzna otrzymał święcenia kapłańskie,
• kobieta złożyła śluby zakonne,
• jedna ze stron została uprowadzona,
• występuje tzw. przeszkoda występku (małżonkobójstwo),
• jesteście spokrewnieni (w linii prostej i do 4 stopnia w linii bocznej),
• jesteście spowinowaceni (w linii prostej),
• występuje złamanie przyzwoitości publicznej (prościej mówiąc - jest to zawarcie małżeństwa w przypadku pokrewieństwa i powinowactwa, lub notoryczne życie w związku nieformalnym, tzw konkubinacie. Jednak, żeby na podstawie tego punktu uzyskać rozwód kościelny, związek musi mieć charakter publiczny - czyli najbliższe środowisko pary musi wiedzieć o jego istnieniu),
• występuje pokrewieństwo prawne (adopcja),
• wystąpił brak minimum małżeńskiego poznania (czyli małżeństwo nie zostało skonsumowane z winy jednej ze stron),
• wystąpi tzw. pozbawienie używania rozumu (czyli jedna ze stron jest osobą niepoczytalną lub chorą psychicznie),
• jedna lub obie ze stron nie mogą racjonalnie ocenić wagi obowiązków i praw małżenstwa (np. gdy związek zostaje zawarty z osobą niepełnosprawną umysłowo),
• jedno z małżonków nie jest w stanie podjąć się wykonywania obowiązków małżeńskich ze względu na problemy psychiczne,
• jedna ze stron została wprowadzona w błąd przy zawieraniu związku małżeńskiego,
• wystąpiła tzw. symulacja (czyli jeśli w trakcie zawarcia małżeństwa wyrażasz na nie zgodę, mimo że tak naprawdę jest to wbrew Twojej woli i przekonaniom),
• któryś z elementów ślubowanych został wykluczony lub jego obowiązek nie został dopełniony (jedność, nierozerwanie, urodzenie oraz wychowanie potomstwa),
• małżeństwo zostało zawarte pod warunkiem (czyli jedna lub obie strony zgadzają się na związek małżeński pod wpływem jakiejś okoliczności lub korzyści),
• związek zostaje zawarty pod wpływem przymusu lub bojaźni (czyli jedna ze stron zostaje siłą zmuszona do jego zawarcia).

Rozwód kościelny - gdzie złożyć wniosek?

Skargę powodową, czyli kościelny odpowiednik wniosku o rozwód można złożyć w czterech kościelnych sądach - co ważne, to strona pozywająca decyduje o tym, gdzie wniosek zostanie złożony. Przy wyborze warto kierować się odległością od miejsca zamieszkania (aktualnego lub przyszłego), a także wielkością miasta - im mniejsze miasto, tym mniejsze opłaty sądowe. Wniosek można złożyć w sądzie podlegającemu miejscu, w którym:

• małżeństwo zostało zawarte,
• mieszkasz lub planujesz zamieszkać,
• będzie zbierana większość dowodów (konieczna jest zgoda wikariusza sądowego z Twojego obecnego miejsca zamieszkania).

Rozwód kościelny krok po kroku

Po określeniu powodu, na podstawie którego małżeństwo powinno zostać unieważnione należy złożyć skargę powodową w wybranym przez Ciebie sądzie kościelnym - osobiście lub listownie, w dwóch egzemplarzach. Powinna ona zawierać dane personalne obojga małżonków, informacje o dacie oraz parafii, w której ślub był zawierany, historię związku małżeńskiego oraz narzeczeńskiego, dowody wskazujące na nieważność małżeństwa (w tym listę świadków) oraz przyczynę, na podstawie której żądasz rozwodu.

Następnym krokiem jest oczekiwanie na decyzję sądu - może on odrzucić lub przyjąć Twoją skargę. Decyzja ta zapada najczęściej w ciągu miesiąca, choć okres ten może się wydłużyć. Jeśli zostanie ona zaaprobowana, zostaje przekazana sędziemu, który dokonuje zawiązania sporu - czyli określa dokładnie, kto i na jakiej podstawie pragnie unieważnić małżeństwo.

W trakcie trwania postępowania unieważniającego nie ma rozpraw - preferowane są przesłuchania pojedyncze (zarówno świadków, jak i stron), aby uniknąć konfrontacji. Wyjątkiem mogą być przypadki, gdy obie strony proszą o unieważnienie małżeństwa.

Po przeprowadzeniu postępowania dochodzi do publikacji akt, gdy obie strony mogą zapoznać się ze zgromadzonym materiałem i odnieść się do niego. Następnie sędziowie, którzy brali udział w procesie zapoznają się z aktami sprawy i uwagami, po czym przeprowadzają głosowanie. Jeśli większość głosów będzie na tak - orzekany jest rozwód. Jeśli na nie - można złożyć apelację do sądu II instancji, który potwierdzi opinię sędziów, lub skieruje sprawę do ponownego rozpatrzenia.