Polska a prawa dzieci. Ten raport daje do myślenia

Czy prawa dziecka w Polsce są przestrzegane?

We wrześniu podczas Sesji Roboczej Komitetu Praw Dziecka w Genewie polskie organizacje pozarządowe zaprezentowały raport z przestrzegania przez Polskę praw dziecka. Każdy kraj, który ratyfikował Konwencję o prawach dziecka, ma obowiązek co pięć lat przedstawić oficjalny raport z realizacji zapisów tego dokumentu. Polski rząd przedstawił taki raport Komitetowi Praw Dziecka w tym roku. Swój raport (nazwany Raportem Alternatywnym) przygotowało 13 polskich organizacji pozarządowych, w tym Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, UNICEF Polska. Na podstawie obu raportów (rządu polskiego i organizacji pozarządowych) Komitet Praw Dziecka przygotuje Zalecenia dla Polski. Tegoroczny Raport Alternatywny nie omawia wszystkich kwestii związanych z nieprzestrzeganiem w Polsce Konwencji o prawach dziecka, skupiając się jedynie na tych najistotniejszych z punktu widzenia dobra dziecka.

Raport organizacji pozarządowych składa się z ośmiu części. Każdą z nich zamykają rekomendacje określonych działań. Pierwsza część raportu dotyczy oceny ogólnych środków wdrażania, czyli m.in. legislacji, polityki i strategii na rzecz dzieci, koordynacji działań czy propagowania praw dziecka w Polsce. Druga część mówi o zasadach ogólnych, czyli przeciwdziałaniu dyskryminacji w Polsce, respektowaniu poglądów dziecka (także dzieci cudzoziemskich) czy uczestnictwie najmłodszych w życiu społecznym. Kolejna część dotyczy praw i wolności osobistych. W tej części organizacje przypominają o problemie bezpaństwowości dzieci, prawie do poznania swojego pochodzenia oraz wolności sumienia, wyznania, wypowiedzi czy pokojowych zgromadzeń. W czwartej części raportu mowa jest o problemie przemocy i wykorzystania seksualnego najmłodszych. Ważnym elementem, na który zwracają uwagę organizacje jest konieczność ochrony dzieci przed wykorzystaniem seksualnym w Internecie i walka z autorami patotreści.

W kolejnej części, organizacje pozarządowe zwracają uwagę na problemy, jakich doświadczają dzieci w pieczy zastępczej, zwłaszcza małe dzieci i najmłodsi ze specjalnymi potrzebami. W szóstej części, Raport Alternatywny mówi o dzieciach z niepełnosprawnością, dostępie do opieki zdrowotnej, szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego. Autorzy poruszają trudny temat ubóstwa i wykluczenia społecznego dzieci, a także ich bezdomności. W przedostatniej części raportu można przeczytać o problemach dotyczących systemu edukacji w naszym kraju, integracji dzieci romskich czy dostępie do opieki żłobkowej i przedszkolnej. W tym miejscu organizacje poruszają także temat prawa do wypoczynku i zabawy, które jest istotne z punktu widzenia rozwoju młodego człowieka. Ostatnia część raportu dotyczy kwestii dzieci uchodźców, handlu dziećmi, wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich oraz dzieci romskich.

"Nie ma strategii przeciwdziałania przemocy wobec dzieci"

Polska nie posiada krajowego programu na rzecz dzieci. Nie ma strategii przeciwdziałania przemocy wobec dzieci. Nie ma cyklicznych badań społecznych. Nie prowadzi się monitoringu skali problemu krzywdzenia dzieci oraz ewaluacji oferowanej pomocy, poprzez usprawnienie i ujednolicenie metodologii gromadzonych danych urzędowych, uwzględniających m.in. płeć, kategorie wiekowe, rodzaje krzywdzenia, miejsce zamieszkania, narodowość czy czynniki ryzyka. Brakuje kompleksowych powszechnych i szkolnych programów profilaktyki w tym dotyczących wykorzystywania seksualnego oraz powszechnych programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców i dobrych relacji rodzice−dzieci.

Raport zwraca uwagę na brak oferty podnoszenia kompetencji służb działających na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem. "Brak też polityki szkoleniowej i rozwoju kompetencji poszczególnych służb, m.in. w zakresie rozpoznawania czynników ryzyka krzywdzenia dzieci, promowania czynników ochronnych, rozpoznawania symptomów krzywdzenia i podejmowania interwencji, pomocy dziecku i rodzinie, pracy ze sprawcą krzywdzenia, współpracy interdyscyplinarnej, wdrożenia standardów i procedur ochrony dzieci w każdej instytucji, w której przebywają dzieci." W raporcie zaznaczono również, że instytucje pracujące z dziećmi nie mają obowiązku "tworzenia kompleksowej polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem." - Jedynym wymogiem stawianym instytucjom lub pracodawcom jest konieczność sprawdzenia osoby, która ma zostać zatrudniona do pracy związanej z wychowaniem, edukacją, leczeniem i opieką nad dziećmi w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz obowiązek żądania zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego."

Przeczytaj także: Nie lubią, nie akceptują, nienawidzą siebie. Polskie dzieci i zatrważające dane UNICEF

A jak wygląda problem wykorzystywania seksualnego dzieci w Polsce?

W rozdziale "Wykorzystywanie seksualne" podsumowano działania związane z problemem zgłaszania przestępstw przez dzieci.

Problematyczne jest egzekwowanie możliwości przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie od małoletniego. Po wszczęciu postępowania korespondencja będzie kierowana do opiekunów prawnych, może też zdarzyć się, że dziecko zostanie odesłane do domu i poproszone o przyjście z rodzicami.

Raport dotyka kolejnego zagadnienia, a mianowicie ochrony dzieci przed wykorzystaniem seksualnym w Internecie. Z badań Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę wynika, że 37% nastolatków ogląda patotreści, a 15% ogląda je codziennie lub prawie codziennie.

W Polsce uaktywniło się w ostatnich latach zjawisko w postaci patotreści, które wiąże się z prezentowaniem nieograniczonemu gronu odbiorców (w szczególności dzieciom) zachowań nieakceptowalnych społecznie w formie filmów, wgranych na popularne serwisy. Prezentowane są tam zachowania takie, jak: bicie, znęcanie się, namawianie małoletnich do zachowań o charakterze seksualnym filmowanie osób trzecich bez ich zgody i inne. - czytamy w dokumencie.

Pełną treść raportu znajdziecie TUTAJ.