Zostałaś mamą wcześniaka? Podpowiadamy, jak się nim opiekować

Opieka nad wcześniakiem

Przyjście na świat wcześniaka zazwyczaj jest szokiem dla rodziców - jednak gdy pierwsze emocje opadną, warto wiedzieć, w jaki sposób zaopiekować się przedwcześnie urodzonym dzieckiem. Opieka ta dzieli się na dwa etapy - szpitalną i domową.

Opieka nad wcześniakiem w szpitalu

Dzieci urodzone przed terminem najczęściej trafiają do inkubatora, który ma za zadanie zapewnić warunki podobne do tych w łonie matki. Wcześniaki mają problem z utrzymaniem ciepła, przyjmowaniem pokarmów oraz - dość często - z oddychaniem.

Dziecko urodzone przed 32. tygodniem ciąży nie ma wykształconego odruchu ssania - dlatego musi być karmione dożylnie lub poprzez sondę wprowadzoną do żołądka. Jeśli maluch nie oddycha samodzielnie, czynność ta jest wspomagana za pomocą specjalistycznego sprzętu (może to być forma maski założonej na buzię lub maleńkich silikonowych końcówek wprowadzonych do nosa).

Jednak nawet jeśli maluch przebywa w inkubatorze (a musi, dopóki nie osiągnie wagi przynajmniej 2 kg) mamy zachęcane są do kontaktu z nim. Szczególnie ważne jest tzw. kangurowanie - czyli przytulanie dziecka do gołej skóry, by czuł ciepło i słyszał bicie serca matki. Kangurowanie pomaga pobudzić laktację - ale przede wszystkim wpływa pozytywnie na rozwój malucha. Udowodniono, że wcześniaki, które były kangurowane, lepiej i szybciej się rozwijają i są w stanie szybciej nadrobić braki w niewykształconych organach.

Pokarm matki jest dla wcześniaka jak lek, dlatego warto walczyć o pobudzenie laktacji. Jeśli maluch nie może być karmiony piersią, pokarm należy odciągać i - po konsultacji z lekarzem - podawać mu bezpośrednio do żołądka za pomocą sondy lub zakraplacza. Pamiętaj jednak, by przed podaniem pokarmu skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką.

Dobrym pomysłem jest również nadanie swojemu dziecku imienia. Dzięki temu opieka nad nim oraz sam sposób rozmowy z lekarzem stanie się bardziej spersonalizowany. Zadbaj również, by było ono wypisane przy inkubatorze.

Jeśli chcesz, by Twoje dziecko czuło się bezpiecznie i komfortowo w inkubatorze, możesz zapytać personel, czy na oddziale dostępne są tzw. ośmiorniczki dla wcześniaków. Jeśli nie - możesz zwrócić się do fundacji o tej samej nazwie, z prośbą o dostarczenie maskotki do szpitala.

Co jednak daje ośmiorniczka? Wcześniaki po urodzeniu mają potrzebę chwytania - pluszak jest bezpieczną alternatywą dla rurek i przewodów, które otaczają malucha w inkubatorze. Macki ośmiorniczki przypominają kształtem pępowinę, co dodatkowo wpłynie na poczucie bezpieczeństwa Twojego dziecka. Przed dostarczeniem zabawki maluchowi mama powinna spać z nią trzy noce, by przesiąkła jej zapachem.

Wcześniak może zostać wypisany do domu, gdy jest w stanie samodzielnie oddychać, utrzymać stałą temperaturę ciała i pobierać pokarm. Musi również przekroczyć wagę 2 kilogramów i notować przyrost na poziomie 120 gramów na tydzień. Jednak mogą pojawić się dodatkowe kryteria - jeśli wasz maluch był monitorowany pod kątem właściwej pracy któregoś z organów wewnętrznych (np. serca), nie otrzyma on wypisu, dopóki ten organ nie będzie pracował prawidłowo.

Przy wypisie ze szpitala jako rodzice otrzymacie listę zaleceń:

• Instrukcje, w jaki sposób żywić oraz suplementować maluszka,
• Spis lekarzy specjalistów, do których powinniście się udać ze swoim dzieckiem (np. kardiolog, okulista, neurolog),
• Instrukcje dotyczące codziennej pielęgnacji - jak przewijać i ubierać dziecko, w jakich temperaturach powinno przebywać, czy unikać gości.

Opieka nad wcześniakiem w domu

Przed wypisaniem ze szpitala warto zaopatrzyć się w odpowiednie ubrania dla maluszka. Odzież dla wcześniaków jest specjalnie oznaczona - metką "Gucio" lub "uśmiech bociana". Najmniejsze dostępne rozmiary ubranek to 40 cm.

Przy samym ubiorze warto pamiętać o tym, że wcześniaki mogą mieć problem z utrzymaniem temperatury ciała - warto więc ubierać je w kilka warstw odzieży na tzw "cebulkę". Pamiętaj o tym, że gdy organizm dziecka próbuje utrzymać temperaturę, zużywa dużo energii, którą mógłby spożytkować w inny sposób (np. wspierając pracę organów wewnętrznych).

Zwróć również uwagę, by materiał, z którego wykonane są ubranka nie był szorstki i drapiący. Skóra wcześniaka jest bardzo delikatna i podatna na uszkodzenia - ubranka uszyte z dobrych materiałów ochronią jego skórę przed podrażnieniami.

Pampersy dla wcześniaka

Przed przywiezieniem dziecka przygotuj również zapas pampersów dla wcześniaków. Są one zazwyczaj oznaczone rozmiarem XS - niektóre marki stworzyły nawet pieluszki dla dzieci poniżej 900 gram! Przed zakupem najlepiej będzie skonsultować się ze sprzedawcą - pomoże on w doborze pampersów dostosowanych do wagi i potrzeb Twojego dziecka.

Butelka do karmienia i smoczek wcześniaka

Jeśli maluszek nie potrafi jeszcze ssać piersi, ale może być karmiony butelką, możesz odciągać swój pokarm lub podać mu mleko modyfikowane dla wcześniaków. Mleko takie wspomaga wzrost i rozwój dziecka, jednocześnie wspierając przyrost wagi. Standardową mieszankę modyfikowaną możesz podawać dopiero po przekroczeniu wagi 3.5 kilograma przez Twojego maluszka.

Dobór odpowiedniej butelki oraz smoczka są niezwykle ważne. Warto zainwestować w butelkę z systemem odprowadzania powietrza - dzięki temu podczas karmienia mniej powietrza dostaje się do pokarmu, co z kolei sprawia, że jest dużo bardziej wartościowy. Butelki takie posiadają zazwyczaj smoczki z systemem swobodnego przepływu - dzięki temu dziecko nie musi ssać, a pokarm przedostaje się do jego buzi w odpowiednim tempie.

Na rynku dostępne są również dopasowane do potrzeb dzieci przedwcześnie urodzonych smoczki dla wcześniaków. Są one mniejsze niż standardowe smoczki i bardzo miękkie, by dopasować się do kształtu buzi dziecka i nie utrudniać np. prowadzenia przewodów w inkubatorze.

Pokój wcześniaka nie wymaga przygotowań większych niż przy dziecku urodzonym w terminie. Ważna jest czystość oraz odpowiednia temperatura - około 22 stopni.

Na początku ogranicz liczbę gości - wcześniaki mają dużo słabszą odporność. Poza tym, Twoje dziecko będzie spokojniejsze, gdy odwiedziny odbywać się będą niezbyt często i pojedynczo.

Przed pierwszym spacerem upewnij się, że Twój maluszek jest w stanie utrzymać temperaturę ciała na poziomie 36-37 stopni. Wybierz również odpowiedni czas na spacer - unikaj aktywności, gdy jest zimno, wietrznie lub wilgotno. Nie jest zalecane wychodzenie z wcześniakiem zimą - zwłaszcza, gdy temperatura spadnie poniżej - 8 stopni.

Opieka nad wcześniakiem - kąpiel

Skóra wcześniaka jest bardzo delikatna, dlatego należy szczególnie o nią dbać. Przy każdej zmianie pieluszki stosuj odpowiednie kremy i maści, które pomogą uniknąć pieluszkowych odparzeń skóry.

Kąpiel powinna być krótka, nie dłuższa niż 10 minut. W wodzie powinny znaleźć się substancje zawierające emolienty, które myją i jednocześnie nawilżają i pielęgnują skórę maluszka. Temperatura wody powinna wynosić około 37 stopni, przy jednoczesnej temperaturze otoczenia około 22-25 stopni. Pamiętaj, że skóra wcześniaka wychładza się o wiele szybciej - od razu po kąpieli otul swoje dziecko ciepłym ręcznikiem lub kocykiem.

Szczepionki dla wcześniaków

Szczepienia ochronne są dla wcześniaków bardzo ważne. Przeciwciała, które pomagają budować odporność, przenikają do organizmu dziecka dopiero od 32. tygodnia ciąży - co powoduje, że wcześniaki mają ich o wiele mniej niż dzieci urodzone w terminie. Dzięki szczepionkom dla wcześniaków Twoje dziecko może uniknąć kolejnych chorób i pobytów w szpitalu, co bezpośrednio wpłynie na jego prawidłowy rozwój.

Szczepienia powinny być liczone od dnia faktycznych narodzin, nie od prognozowanego wieku organizmu. Innymi słowy - wcześniak powinien otrzymać szczepionki według harmonogramu stosowanego wobec zdrowych dzieci, czyli np. w 33. dniu po narodzinach. Dlaczego?

Odporność wcześniaków jest dużo niższa niż ich rówieśników, urodzonych prawidłowo - trzeba ją zatem wspierać wszelkimi możliwymi metodami. Obok mleka matki, należą do nich właśnie szczepionki - opóźnienie ich przyjęcia może prowadzić do nieprawidłowego rozwoju odporności dziecka, a co za tym idzie - zwiększenia ryzyka chorób i przeziębień.

Dzień wcześniaka

Światowy Dzień Wcześniaka jest obchodzony 17 listopada. Święto to powstało, by zwiększyć społeczną świadomość na temat przedwczesnych porodów oraz możliwych powikłań, a także prawidłowej opieki nad maluszkiem. Każdego roku w Polsce rodzi się około 26 tysięcy wcześniaków. Na świecie liczba ta przekracza 15 milionów. Oznacza to, że co dziesiąte dziecko na świecie urodziło się przedwcześnie.

Symbolem dnia wcześniaka są skarpety rozwieszone na sznurku oraz fioletowe oświetlenie - ponieważ jest to kolor utożsamiany z delikatnością i wyjątkowością wcześniaków.

Zobacz też: Jak rozwija się wcześniak?