Kwas foliowy w ciąży – dlaczego jest ważny i jak go suplementować?
Ciąża to czas, do którego należy się dobrze przygotować. Warto zadbać o swoją dietę i codzienną dawkę ruchu, zrezygnować z używek, a także przyjmować suplementy diety, które mają duży wpływ na bezpieczeństwo ciąży, jak i na zdrowie dziecka. Takim suplementem jest m.in. kwas foliowy. Dowiedz się, jaka jest jego rola w organizmie oraz od kiedy i w jakich dawkach przyjmować kwas foliowy w ciąży.
- Promocja
Co to jest kwas foliowy?
Kwas foliowy, czyli witamina B9, zaliczana jest do grupy folianów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiadają za podział i wzrost wszystkich komórek w ciele, zwłaszcza tych w układzie nerwowym i krwiotwórczym, zapobiegają anemii oraz regulują poziom homocysteiny we krwi.
Foliany to szeroka grupa związków obejmująca nie tylko kwas foliowy, ale również substancje naturalnie występujące w pożywieniu. Kwas foliowy jest syntetyczną formą folianów, która uzyskiwana jest przemysłowo i najczęściej stosowana w suplementach diety lub jako dodatek do żywności. Syntetyczny kwas foliowy jak i pozostałe naturalnie występujące formy folianów pochodzące z produktów spożywczych, zanim zostaną prawidłowo zmetabolizowane, muszą przejść szereg przemian, których nie każdy organizm jest w stanie przeprowadzić. Najlepiej przyswajalne i od razu gotowe do wchłonięcia są foliany , które znajdują się w mleku matki. Są one natychmiast aktywne biologicznie, czyli są od razu gotowe do wchłonięcia. Jest to ważne, bo dzięki temu foliany pochodzące z mleka matki mogą być przyswojone przez każde dziecko.
Kwas foliowy a planowanie ciąży
Od momentu zapłodnienia komórki zarodka, a następnie płodu, dzielą się i rosną w bardzo szybkim tempie. Jedną z najważniejszych substancji, która wspomaga ten wzrost i warunkuje prawidłowy podział, jest właśnie kwas foliowy. W dużej mierze zapobiega on wystąpieniu u dziecka poważnych wad rozwojowych. Korzyści z odpowiedniej podaży kwasu foliowego w ciąży czerpie nie tylko dziecko, lecz także mama. Możemy do nich zaliczyć ograniczenie ryzyka poronień oraz rozwoju poważnych chorób, które mogą mieć wpływ również na przyszłe zdrowie kobiety.
Dowiedz się więcej na temat kwasu foliowego i folianów w czasie ciąży
Zastanawiasz się, jak przygotować się do ciąży? Przyjmuj kwas foliowy! Rozważając powiększenie rodziny i planowanie ciąży, rozpocznij suplementację kwasem foliowym na 3 miesiące przed staraniami o dziecko. Ze względu na spory odsetek ciąż nieplanowanych, zaleca się suplementację kwasu foliowego wszystkim kobietom w wieku rozrodczym.
Objawy niedoboru kwasu foliowego
Niedobór kwasu foliowego u ciężarnej może skutkować zwiększonym ryzykiem wystąpienia:
- u płodu: wad cewy nerwowej, rozszczepu podniebienia i wargi, wad serca i układu moczowego, defektów kończyn, anemii megaloblastycznej oraz zespołu Downa;
- u matki poważnych powikłań ciąży: wzrostu poziomu homocysteiny we krwi, poronień nawracających, stanu przedrzucawkowego, porodu przedwczesnego oraz zahamowania wzrostu płodu spowodowanego złym ukrwieniem łożyska.
Dlaczego powinno się przyjmować kwas foliowy przed ciążą?
Poziom kwasu foliowego w organizmie kobiety starającej się o dziecko może być zbyt niski i niewystarczający dla prawidłowego rozwoju płodu oraz przebiegu samej ciąży. Dlatego eksperci rekomendują przyjmowanie suplementów tej substancji przez minimum 12 tygodni przed poczęciem – dzięki temu będzie możliwe uzyskanie odpowiedniego, korzystnego stężenia folianów w krwinkach przyszłej mamy.
Kwas foliowy w ciąży – jak długo należy go suplementować?
Suplementację kwasu foliowego, rozpoczętą przed staraniami o dziecko, należy kontynuować przez cały okres ciąży. W trakcie tych ważnych 9 miesięcy wzrasta zapotrzebowanie na wiele substancji odżywczych, w tym też na foliany. Dostarczenie ich w odpowiedniej ilości z dietą byłoby niemal niemożliwe – odpowiednia suplementacja w ciąży pozwala nam uniknąć groźnych w skutkach niedoborów.
Suplementacja kwasu foliowego przed ciążą i w czasie ciąży?
Najnowsze zalecenia dotyczące suplementacji w ciąży i przed poczęciem są następujące. Zaleca się:
- 0,4 mg kwasu foliowego na dobę wszystkim kobietom w okresie rozrodczym, także tym planującym w niedługim czasie ciążę;
- 0,4-0,8 mg kwasu foliowego na dobę ciężarnym w I trymestrze;
- 0,6-0,8 mg kwasu foliowego na dobę ciężarnym powyżej 12. tygodnia ciąży.
Dokładną dawkę i rodzaj przyjmowanego preparatu powinien ustalić lekarz prowadzący ciążę. W przypadku kobiet cierpiących na choroby przewlekłe oraz będących w różnych grupach ryzyka dawki tej witaminy przed ciążą oraz w trakcie jej trwania mogą być znacznie wyższe.
Czy kwas foliowy można przedawkować?
Jak wszystkie witaminy z grupy B, kwas foliowy rozpuszcza się w wodzie, a więc nie kumuluje się w organizmie. Jego nadmiar jest na bieżąco usuwany z moczem, dlatego ewentualne przedawkowanie go zazwyczaj nie jest groźne. Omyłkowe przyjęcie np. podwójnej dawki suplementu nie powinno stanowić problemu, jednak przy większych ilościach należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
W niektórych przypadkach przedawkowania kwasu foliowego mogą wystąpić:
- nudności;
- problemy ze strony układu pokarmowego;
- rozdrażnienie;
- reakcje alergiczne.
Należy podkreślić, że przedawkowanie kwasu foliowego jest możliwe tylko w przypadku przyjmowania suplementów, a nie w wyniku stosowania diety bogatej w foliany.
Czy warto stosować dietę bogatą w foliany?
Poza przyjmowaniem kwasu foliowego naukowcy zalecają także spożywanie naturalnych folianów, występujących w żywności, i to nie tylko ciężarnym, lecz wszystkim kobietom w okresie rozrodczym. Produktami bogatymi w foliany, które wato włączyć do diety, są:
- szpinak, jarmuż, sałata, kapusta i inne surowe warzywa liściowe;
- zielone warzywa: brokuł, brukselka, bób, szparagi, zielony groszek;
- produkty odzwierzęce: wątróbka, żółtko jaja, sery;
- pełnoziarniste pieczywo, orzechy i ziarna.
Pamiętaj jednak, że naturalne foliany obecne w pokarmach, nawet spożywane w dużych ilościach, nie wystarczą, by w pełni pokryć Twoje zapotrzebowanie. Odpowiednią ochronę przed negatywnymi skutkami niedoboru folianów zapewnia tylko połączenie zalecanej suplementacji ze zdrową dietą.
Kwas foliowy a karmienie piersią
Ważna rola folianów zarówno dla organizmu mamy, jak i jej dziecka nie kończy się wraz z porodem – suplementacja kwasu foliowego powinna być kontynuowana także przez cały okres karmienia maluszka piersią. Zdrowym kobietom w trakcie laktacji zaleca się przyjmować ten składnik w dawce min. 0,4 mg. Zbyt mała ilość suplementowanego kwasu foliowego może negatywnie odbić się na zdrowiu mamy i doprowadzić do powstania niedoborów. Jej organizm w pierwszej kolejności będzie dążył do zaspokojenia potrzeb żywieniowych maluszka, przekazując kwas foliowy do pokarmu, a do własnych celów wykorzysta jedynie taką ilość, jaka pozostanie niezużyta na potrzeby laktacji.
Mleko mamy jest głównym, a przez pierwsze miesiące jedynym źródłem folianów w diecie dzieci karmionych piersią. Dlaczego tak ważne jest, aby maluszek otrzymywał je w odpowiedniej ilości? Foliany odpowiadają za wiele ważnych procesów w organizmie dziecka, m.in. za tworzenie się komórek nerwowych czy prawidłowy wzrost. Wspierają ponadto pracę układu sercowo-naczyniowego, a poprzez regulację i wspomaganie produkcji krwinek przez szpik kostny, zapobiegają anemii.
Foliany a mleko modyfikowane
Jak już wiemy, foliany odgrywają bardzo istotną rolę w zdrowym rozwoju niemowlaka i małego dziecka. Dlatego tak ważne jest, by zapewnić maluchowi ich prawidłową podaż na każdym etapie życia.
Niemowlęta karmione naturalnie otrzymują odpowiednią dawkę folianów wraz z mlekiem mamy, natomiast maluszkom, które z różnych względów nie są lub nie mogą być karmione piersią, warto podawać mleko modyfikowane wzbogacone o ten cenny składnik. Takim mlekiem jest HiPP 2 BIO COMBIOTIK® – jedyna mieszanka, która zawiera Metafolin®.
Metafolin® to ulepszona forma kwasu foliowego, stosowanego w standardowych preparatach dla niemowląt. Jest on doskonałą formą folianów, stworzonych na wzór tych występujących naturalnie w mleku matki. Z tego względu jest łatwo dostępny i może być od razu zużyty przez organizm dziecka, bez konieczności przechodzenia dodatkowych przemian i procesów. Gwarantuje to łatwe wchłanianie i szybkie wykorzystanie przez maluszka tej niezwykle ważnej witaminy.
Źródła:
1. D. Bomba-Opoń i inni, Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2018/02/56597-143992-2-PB.pdf
2. M. Zimmer i inni, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologówi Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Xhf2iM3QEDsJ:https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2021/Rekomendacje%2520Polskiego%2520Towarzystwa%2520Ginekolog%25C3%25B3w%2520i%2520Po%25C5%2582o%25C5%25BCnik%25C3%25B3w%2520dotycz%25C4%2585ce%2520suplementacji%2520u%2520kobiet%2520ci%25C4%2599%25C5%25BCarnych.pdf+&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl
3. H. Wolski, Najnowsze rekomendacje przyjmowania folianów przed ciążą/w ciąży/w laktacji, https://szpital-zakopane.pl/wp-content/uploads/2020/02/1-niedziela-Rekomendacje-przyjmowania-folian%C3%B3w.pdf
4. J. Gaszyńska, Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów; https://www.woia.pl/dat/attach/836_praca-specjalizycyjna---mgr-joanna-gaszynska.pdf