Przesądy pogrzebowe są aktualne. Pomagają oddzielić świat żywych i zmarłych. Sprawdź, czego unikać w sytuacji pochówku

W tym artykule:

1. Przesądy pogrzebowe: czego dotyczą i jaką pełnią funkcję?
2. Przesądy pogrzebowe w Polsce
3. Przesądy związane ze śmiercią

Przesądy pogrzebowe: czego dotyczą i jaką pełnią funkcję?

Przesądy pogrzebowe stanowią istotny element kultury ludowej. Są głęboko zakorzenione w naszej świadomości. Ułatwiają pogodzenie się ze stratą bliskiej osoby i wyznaczają określony porządek ceremonii pochówku. Oddają szacunek zmarłemu i są wyrazem wiary w życie pozaziemskie. Przesądy pogrzebowe najczęściej dotyczą:

• czasu pochówku,
• kwiatów i zniczy,
• nieboszczyków,
• ubrań,
• kobiet w ciąży,
• trumny,
• luster.

Polskie przesądy pogrzebowe dawniej miały znacznie większe znaczenie, ponieważ ludzie bardziej wierzyli w ich moc. Niektóre ze zwyczajów są osadzone w zbiorowej, lokalnej świadomości, a ich przestrzeganie jest podyktowane chęcią kontynuowania tradycji, która przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Wiele ludzi nadal wierzy w przesądy związane z pogrzebami i dzięki ich przestrzeganiu oswaja temat przejścia w zaświaty i pozwala zagłębić się w tajemnicę śmierci. Silne emocje towarzyszące odejściu bliskiej osoby potrafią być wyjątkowo obciążające dla rodziny zmarłego.

Wierzy się, że nieodpowiednio odprawione ceremonie pogrzebu potrafią sprawić, że dusza zmarłego może zostać uwięziona między światem żywych, a zaświatami. Niektóre przesądy istnieją w Polsce po to, aby dusza nieboszczyka mogła opuścić nas spokojnie i odejść do krainy umarłych. Chcemy ułatwić jej ostatnią drogę i jednocześnie uniknąć ewentualnych konsekwencji, zazwyczaj związanych ze śmiercią i pogrzebem kolejnych osób.

Przesądy pogrzebowe w Polsce

Wiele spośród zwyczajów i przesądów pogrzebowych ma zasięg lokalny i jest kultywowanych tylko w określonej, regionalnej społeczności. Niektóre z nich są do siebie bardzo podobne, a wszystkie je łączy wspólna intencja – zapewnienie spokoju duszy osoby umarłej i ochronę żywych od nieszczęść i rychłej śmierci. Poznaj najbardziej popularne przesądy pogrzebowe w Polsce. Część z nich przetrwała próbę czasu i nadal jest kultywowana.

Przesądy pogrzebowe: kwiaty i wieńce

Istnieje wiele różnych przesądów pogrzebowych. Wieńce i kwiaty, które pozostały w miejscu pochówku zmarłego powinny przeleżeć tam przez co najmniej 6 tygodni po pogrzebie. Jest to czas, który należy odczekać, ponieważ dusza zmarłego może nadal nawiedzać świat. Aby okazać szacunek osobie umarłej, nie powinno się więc wyrzucać kwiatów oraz wieńców należących do niej. Podobny zwyczaj dotyczy również tego, jak długo nie można ruszać rzeczy zmarłego. Ten okres również trwa 42 dni.

Oprócz tego istnieje przesąd, że nie powinno się zabierać niczego z cmentarza i przynosić do domu. Dotyczy to nie tylko ozdób – kwiatów, wieńców czy zniczy, ale również pamiątkowych tabliczek, podkładek, wazonów czy donic. To, co raz znalazło się na cmentarzu, powinno tam pozostać.

Aby okazać wyrazy szacunku i oddania dla osoby zmarłej, przyjaciele, znajomi i rodzina, ozdabiają grób wieńcami pogrzebowymi, kwiatami w donicach, chryzantemami bądź bukietami z ciętych kwiatów. Nie tylko ich kolor ma istotne znaczenie, ale również gatunek roślin, który wybierzesz. Jakich kwiatów nie kupować na cmentarz? Wśród nich znajdziesz przede wszystkim goździki.

Inny przesąd, który nadal jest przestrzegany przez wiele osób, zakazuje wrzucania ciętych kwiatów na trumnę ułożoną już w grobie. Chociaż mogłoby się wydawać, że to piękny zwyczaj, może ściągnąć nieszczęście na żywych. Ten, kto zdecyduje się na taki gest, może niebawem dołączyć do grona umarłych. Zamiast wrzucania kwiatów do otwartego grobu, można posypać trumnę ziemią. Ma to spowodować, że ziemia nie będzie ciążyła nieżyjącemu.

Kolejnym zwyczajem pogrzebowym w Polsce jest ten, który dotyczy gubienia kwiatów podczas ceremonii pochówku. Jeśli kwiaty zaczynają sypać się i wypadać z wiązanki nagrobnej oznacza to, że w najbliższym czasie spotka cię nieszczęście bądź śmierć kogoś bliskiego.

Przesądy pogrzebowe: znicze

W wierzeniach i przesądach, które nadal są kultywowane, istnieje również specjalna grupa poświęcona zniczom. Wiele osób wierzy, że nie powinno się zapalać ich w dniu pogrzebu. Nagrobek zmarłego w tym podniosłym i smutnym dniu powinny zdobić wyłącznie kwiaty. Znicze mogą być zapalone po odczekaniu wspomnianych już 6 tygodni. W przeciwnym razie ktoś z otoczenia zmarłego, być może bliski przyjaciel bądź członek rodziny, również odejdzie w zaświaty.

Podczas zapalania zniczy, powinno się korzystać z zapałek – nigdy zaś z zapalniczki. Takie działanie również ma uchronić od kłopotów i pecha.

Przesądy pogrzebowe: niedziela

Pogrzeb powinien odbyć się przed nastaniem najbliższej niedzieli. Według wiary katolickiej to właśnie ten dzień jest najważniejszy i rozpoczyna cały tydzień. Jeżeli zmarły nie zostanie pochowany przed tym dniem tygodnia, może być zniecierpliwiony i zabrać ze sobą inne istnienia. W obawie przed śmiercią niektórzy nadal przestrzegają tej tradycji i organizują pogrzeb przed nadejściem niedzieli.

Przesądy pogrzebowe: buty

Istnieje wiele przesądów związanych z ubraniem zmarłego, ale jeden z nich odnosi się również do ubioru osób, które wybierają się na pogrzeb. W tym szczególnym dniu nie powinno się zakładać nowych butów. Jest to bardzo zły omen, który może przyciągnąć do ciebie wiele przykrych wydarzeń, a nawet wywołać śmierć.

Przesąd o kobietach w ciąży na pogrzebie

Wiele osób nadal wierzy w to, że kobiety w ciąży nie powinny przychodzić na ceremonię pogrzebową. Jest to bardzo zły znak, który najczęściej kojarzony jest ze śmiercią dziecka.

Przesąd o liczbie świec

W tradycji pogrzebowej, zwłaszcza w Polsce, liczba zapalonych świec wokół trumny ma znaczenie symboliczne. Uważa się, że liczba świec powinna być nieparzysta. Zapalenie parzystej liczby świec może przyciągnąć nieszczęście i jest oznaką, że kolejna osoba może wkrótce umrzeć.

Przesąd o pogodzie w dniu pogrzebu

Wielu ludzi wierzy, że pogoda w dniu pogrzebu ma symboliczne znaczenie. Jeśli podczas pochówku pada deszcz, jest wówczas postrzegany jako oznaka, że zmarły zostanie przyjęty w niebie, ponieważ niebo płacze nad jego odejściem. Natomiast słoneczna pogoda może wskazywać na spokojną podróż duszy na drugą stronę.

Przesąd o liczbie osób niosących trumnę

Trumnę zmarłego powinno nieść sześciu mężczyzn – ani mniej, ani więcej. W przeciwnym razie uważa się, że liczba niesionych zmarłych w danej społeczności może się zwiększyć w krótkim czasie. Odbicie liczby noszących w przyszłych pochówkach to negatywny omen.

Przesąd o godzinie pochówku

Kolejny przesąd dotyczy godziny, o której odbywa się pogrzeb. Uważa się, że ceremonia nie powinna rozpoczynać się ani kończyć w godzinach wieczornych. Pogrzeb po zmierzchu oznacza, że dusza zmarłego może mieć problemy z przejściem na drugą stronę i będzie błądzić w zaświatach.

Przesąd o zamykaniu trumny

Istnieje przekonanie, że zamknięcie trumny powinno nastąpić tuż przed wyprowadzeniem zmarłego z domu lub kościoła. Jeśli trumna zostanie zamknięta za wcześnie, może to sprowadzić śmierć na inną osobę w rodzinie. Z tego powodu trumnę zamyka się w obecności najbliższych tuż przed wyprowadzeniem ciała na cmentarz.

Przesąd o noszeniu czerni

Noszenie czarnego ubioru na pogrzeb jest powszechnym zwyczajem, jednak istnieje przesąd, że niektóre osoby nie powinny zakładać czerni, aby nie sprowadzić śmierci na siebie. Dotyczy to zwłaszcza młodych ludzi i dzieci, którzy nosząc czerń, mogą symbolicznie przywoływać śmierć.

Przesąd o przenoszeniu żałoby

W wielu regionach Polski wierzy się, że po pogrzebie osoby najbliższe zmarłemu powinny zmieniać swoje ubrania natychmiast po powrocie z cmentarza. Brak zmiany odzieży może prowadzić do przenoszenia "żałoby" na inne osoby, co oznacza śmierć kolejnego członka rodziny.

Przesąd o pozostawieniu jedzenia dla duszy

Istnieje przekonanie, że po pogrzebie należy pozostawić jedzenie na grobie lub w miejscu, gdzie zmarły mieszkał. Ma to zapewnić, że dusza będzie zaspokojona i nie wróci, aby niepokoić żyjących. To ofiarowanie symbolicznie zamyka krąg między światem żywych a umarłych.

Przesąd o włożeniu pieniędzy do trumny

W niektórych regionach Polski wciąż panuje przekonanie, że zmarłemu należy włożyć pieniądze do trumny. Mają one pomóc duszy opłacić jej przejście na tamten świat. Brak tej symbolicznej ofiary może oznaczać, że dusza będzie uwięziona pomiędzy światami.

Przesąd o "przełazce"

W niektórych rejonach Polski istnieje przesąd, że po pogrzebie nie należy wracać do domu tą samą drogą, którą szło się na cmentarz. Taki powrót symbolizuje "przełazkę", czyli ściąganie zmarłego z powrotem do świata żywych, co może przynieść pecha lub sprowadzić inne zgony w rodzinie.

Przesądy związane ze śmiercią

Zanim dojdzie do uroczystej ceremonii pogrzebowej, która jest symbolicznym pożegnaniem zmarłego, najtrudniejszym momentem jest sam moment śmierci. Z tym smutnym wydarzeniem również związanych jest wiele przesądów i tradycji. Aby dusza mogła w spokoju przedostać się na drugą stronę, bliscy, którzy pozostali wykonują szereg rytuałów i obrzędów.

Przesądy o śmierci: otwarte okna i drzwi

Według wieloletniej tradycji, gdy zmarły umrze w domu, należy natychmiast otworzyć okna i drzwi (również drzwi szafy). W ten sposób duch zmarłego może spokojnie i bez problemu opuścić dom. Zamknięta przestrzeń może uwięzić duszę, która zamiast udać się na wieczny odpoczynek, pozostanie wśród żywych.

Przesądy z umieraniem: wybudzanie ze snu

Dawniej wierzono, że gdy śmierć nawiedzi dom w nocy, reszta domowników, a nawet zwierząt powinna natychmiast wybudzić się ze snu. Dotyczyło to nie tylko rodziny, ale również najbliższych sąsiadów i ich gospodarstw. Przesąd głosił, że dusza osoby, która umarła mogła zabrać ze sobą kogoś we śnie.

Zwyczaj z zatrzymywaniem zegarów i zakrywaniem luster

Zasłanianie luster i innych przedmiotów oddających odbicie to kolejny przesąd, który w wielu domach funkcjonuje do dziś. Wiąże się to z przekonaniem, że dusza, która zapatrzy się w swoje oblicze, będzie chciała pozostać na zawsze w domu i nie odejdzie w zaświaty. Kolejną czynnością wykonywaną niemal natychmiast po śmierci bliskiej osoby jest zatrzymywanie zegarów. Aż do dnia pochówku mają one wskazywać godzinę śmierci. Ponadto w domu powinna zapanować cisza i atmosfera spokoju, aby nie wybudzać zmarłego.

Wynoszenie trumny z domu

Przed ceremonią pogrzebu, ciało zmarłego opuszcza dom w trumnie. Zwyczaj nakazuje, aby wynieść go nogami do przodu. Dzięki temu duch nieżyjącego nie będzie nawiedzał tego miejsca i opuści ziemski świat na zawsze. Aby ułatwić mu ostatnie pożegnanie z domem, przesąd głosi, aby uderzyć trumną o próg i zrobić to trzy razy.

Artykuł opublikowany pierwotnie: 25.10.2024r.