Na cukrzycę cierpi ok. 2 mln Polaków, ale specjaliści oceniają, że drugie tyle osób ma tę chorobę nierozpoznaną. Liczba ludzi, u których zawodzą mechanizmy regulacji poziomu cukru we krwi, stale rośnie. Prawdopodobnie płacimy w ten sposób za rozwój cywilizacyjny i jego konsekwencje - nadmiar jedzenia, brak ruchu i stres. Cukier (glukoza), który znajduje się w krwi, to pokarm dla komórek całego ciała. Ale sam nie jest w stanie przeniknąć do ich wnętrza. Umożliwia mu to insulina, hormon wydzielany przez trzustkę. Jeśli jesteś zdrowa, to po posiłku - gdy tylko glukoza pojawia się we krwi - poziom insuliny gwałtownie wzrasta tak, by cały pokarm sprawnie przenieść do głodnych komórek. U chorych na cukrzycę mechanizm przenoszenia glukozy do komórek jest zakłócony. W rezultacie, chociaż stężenie cukru we krwi jest wysokie, komórki głodują, bo bez insuliny nie mogą go wchłonąć.

Dwa oblicza choroby

  • Cukrzyca typu I, zwana młodzieńczą Stanowi 10% przypadków tej choroby. Często przychodzi nagle. Trzustka z nieznanych przyczyn przestaje w ogóle wytwarzać insulinę i trzeba ją przyjmować w zastrzykach do końca życia. Choć może się pojawić w każdym wieku, dotyczy głównie dzieci i nastolatków.
  • Cukrzyca typu II To 90% przypadków. Na początku trzustka produkuje pożądaną ilość insuliny. Potem u znacznej części chorych wydziela jej coraz mniej. Mimo tego, że insulina pojawia się we krwi, nie potrafi otworzyć komórek, by dostarczyć im pokarm. I tak glukoza pozostaje we krwi. Wtedy mówi się o tzw. insulinooporności. Polega ona na zmniejszeniu wrażliwości tkanek na insulinę.

Cukrzyca typu II rozwija się powoli i podstępnie. Długo nie daje objawów, ale utrzymujący się wysoki poziom cukru we krwi niszczy naczynia krwionośne, nerki, oczy. Na ten typ cukrzycy cierpią głównie dorośli. Niektórzy z nas mają do niej skłonności genetyczne, co wcale nie oznacza, że na nią zachorują. Duży wpływ na rozwój cukrzycy typu II ma sposób odżywiania i styl życia, a one przecież zależą od ciebie. Stwierdzono np., że osoby otyłe chorują 4-5 razy częściej niż te, które mają prawidłową wagę.

Mądra dieta lekkostrawna

Nawet jeśli masz genetyczne skłonności do cukrzycy, możesz znacznie zmniejszyć jej ryzyko. Przede wszystkim zmień nieco swój jadłospis. Jedz dużo warzyw, produktów zbożowych grubego przemiału (ciemny chleb, kasze), ogranicz zaś tłuste mięso i nabiał. Wyklucz z diety tłuszcze zwierzęce. Postaraj się zrezygnować z tzw. cukrów prostych, a zatem cukru, słodyczy, konfitur, dżemów. Pamiętaj też o zachowaniu proporcji pomiędzy węglowodanami (produkty zbożowe, warzywa, owoce), białkami (mięso, nabiał) i tłuszczami (olej, masło). Węglowodany powinny dostarczać ci 55% energii, białka 10-20%, natomiast tłuszcze 25-30%. Nie zapominaj również o odpowiedniej dawce witamin, soli mineralnych oraz błonnika. Dbaj o regularne spożywanie posiłków, ale jedz mniej a częściej, najlepiej 5 razy dziennie (oprócz trzech głównych posiłków ważne są też dru- gie śniadanie i podwieczorek). Jeśli to możliwe, siadaj do stołu zawsze o tej samej porze. Wtedy trzustka pracuje rytmicznie i nigdy ponad siły.

Bardzo aktywny tryb życia

Drugim zasadniczym elementem profilaktyki cukrzycy jest ruch. Wysiłek fizyczny nie tylko pomaga utrzymać prawidłową wagę ciała, ale - co bardzo ważne - zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę. Ze sportów zaleca się marszobiegi, aerobik, jazdę na rowerze i pływanie. Ważne są również regularne ćwiczenia - najlepiej 3 razy w tygodniu po 30-60 minut.

Co jeść, by uniknąć choroby


Warzywa wszystkie (ziemniaki wyłącznie gotowane)


Owoce świeże i mrożone

Produkty pełnoziarniste pieczywo razowe i z ziarnami, grube kasze, brązowy ryż

Chudy nabiał mleko i jego przetwory (zsiadłe, jogurt, kefir), chude sery

Ryby i chude mięso kurczak, indyk, cielęcina, schab, szynka, polędwica, a także chude i średnio tłuste ryby

Tłuszcze roślinne miękkie margaryny, oleje i oliwa

Czego nie jeść

Na liście produktów, których spożycie należy ograniczyć do minimum, znajdują się nie tylko słodycze, ale i napoje z cukrem. Ogranicz do minimum sól (doprawiaj potrawy ziołami). Nie pij alkoholu, bo zaburza pracę trzustki.

Zobacz także:


Cukier i słodycze batoniki, cukierki, czekolada, suszone owoce, dżemy

Białe pieczywo bułki, rogale, biały chleb, chałki

Tłusty nabiał mleko powyżej 2% tłuszczu, jogurty owocowe, tłuste sery, śmietana powyżej 10%

Tłuste mięso kaczka, gęś, baranina, tłusta wieprzowina i wołowina, tłuste ryby (np. węgorz)

Tłuszcze zwierzęce smalec, słonina, podgardle, twarde margaryny

  Niepokojące objawy

Chorobie towarzyszy pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie, świąd skóry, skłonność do zakażeń, pogorszenie widzenia. Przy cukrzycy typu II objawy te są mało nasilone, dlatego bywa rozpoznawana po 8-10 latach trwania.

Za słodka krew u przyszłych mam

U 2-8% kobiet oczekujących dziecka pojawia się tzw. cukrzyca ciężarnych. Spowodowana jest ona zmianami hormonalnymi, a leczenie ogranicza się z reguły do przestrzegania diety. Choroba zazwyczaj mija kilka tygodni po porodzie. Trzeba jednak zachować czujność, ponieważ u części kobiet powraca po 10-15 latach jako cukrzyca typu II.

Badaj sobie krew

Cukrzycę rozpoznaje się wtedy, gdy poziom glukozy przekracza następujące wartości: 126 mg/% na czczo 200 mg/% 2 godziny po posiłku.