Wilkołak według legend jest człowiekiem posiadającym zdolność zamiany w wilka podczas pełni księżyca lub, według innych podań o dowolnej porze dnia i nocy. Pierwsze wzmianki o nich pochodzą już z mitologii słowiańskiej. Wierzono wtedy, że w wilkołaka można zamienić się poprzez ukąszenie wilka lub innego wilkołaka, ale też podczas picia wody z wodopoju z którego piły wilki. Gdy nastały czasy religii chrześcijańskiej zamiana miała być dokonywana za pomocą paktu zawieranego z samym diabłem, który to czyniono przy udziale tajemnych mikstur i narzucania na siebie wilczej skóry. Wilkołaki miały także spiskować przeciwko ludzkości wraz z wampirami.
Aby odpędzić wilkołaka od domu zawieszano nad drzwiami wianek czosnku (który równie skutecznie miał odstraszać wampiry). Podobnie jak wampiry wilkołaki miały bać się też srebra, a więc sposobem na uśmiercenie potwora mogła być srebrna kula, którą należało jednak trafić idealnie w serce. Nie było to jednak łatwe, gdyż były niezwykle szybkie i zwinne, widziały w ciemnościach, a dodatkowo mogły też w dowolnym momencie przyjmować postać ludzką, która była niezwykle atrakcyjna (z takimi wilkołakami mamy do czynienia w sadze „Zmierzch”) a więc zdolna do uwodzenia niewiast. Według legend wilkołaki żyją kilkaset lat, choć są także mity o ich nieśmiertelności.
Oprócz legendarnych wilkołaków wilkołactwo występuje także likantropia, czyli wilczy obłęd w terminologii psychologicznej. Jest to
